Met de moed der wanhoop pogen Democraten Trumps opperrechter buiten de deur te houden

Wie meehelpt om Brett Kavanaugh tot opperrechter te benoemen, meent de Democratische senator Cory Booker, is 'medeplichtig aan het Kwaad'.

President Donald Trump droeg Kavanaugh onlangs voor als nieuw lid van het Hooggerechtshof, nadat rechter Anthony Kennedy besloot om per komende woensdag met pensioen te gaan. De Senaat moet de benoeming goedkeuren. En om dat te voorkomen, lijken de Democraten tot het uiterste te willen gaan.

Minder bloemrijk dan de woorden van Booker, maar net zo extreem en misschien effectiever, waren de acties afgelopen week van de Democratische senator Dianne Feinstein, de hoogste Democraat in de commissie die de benoeming van Kavanaugh in eerste instantie beoordeelt, en van fractieleider Chuck Schumer.

Feinstein eist dat de commissieleden alle overheidsdocumenten krijgen die Kavanaugh ooit heeft geproduceerd. Niet alleen zijn uitspraken en juridische opinies als rechter – die zijn openbaar – maar ook alle memo's die hij schreef als lid van het advocatenteam van het Witte Huis onder president George W. Bush, en als diens secretaris. Bij elkaar zijn dat meer dan een miljoen documenten. Die liggen in de presidentiële bibliotheek van Bush en zijn nog niet openbaar. Het nationaal archief kan ze vrijgeven, na overleg met de ex-president.

Dan maar niet

De Republikeinen vinden de Democratische documentenhonger veel te ver gaan. Wat Kavanaugh als advocaat van het Witte Huis schreef en vond, lijkt hen ook nog wel relevant. Maar als secretaris kreeg hij alle stukken die de president moest lezen voor zich. Die enorme hoeveelheid materiaal moest hij coördineren, niet becommentariëren, dus daar hoeft de Senaat volgens hen niet naar te kijken.

Dankzij de Republikeinse meerderheid in de Senaat zijn de machtsverhoudingen duidelijk: een Republikein, Chuck Grassley, is de voorzitter van de commissie die over de benoeming oordeelt en hij bepaalt welke documenten er worden opgevraagd. Dat ging tot nu toe altijd in samenspraak met de hoogste Democraat, maar als ze het niet eens worden, dan maar niet, zei Grassley. 

Dat bracht de Democratische leider Chuck Schumer tot nog een breuk met het decorum: hij passeerde het nationaal archief en schreef een brief rechtstreeks aan het archief van Bush met het verzoek om alle stukken vrij te geven.

Domweg niet benoemen

Een van de redenen om zo veel documentatie op te vragen, is ongetwijfeld dat het bestuderen daarvan veel tijd kost. Dat kan in het voordeel van de Democraten werken. Die zouden de benoeming van Kavanaugh het liefst tot het eind van dit jaar blokkeren. Als ze in november bij de verkiezingen goede zaken doen en de meerderheid in de Senaat veroveren, kunnen ze met Trump doen wat de Republikeinen in 2016 met Obama deden: de door hem voorgedragen rechter domweg niet benoemen en wachten tot hij bakzeil haalt. Of totdat er een nieuwe, Democratische president is.

Maar ook als de Democraten Kavanaugh niet tot na de verkiezingen kunnen blokkeren, winnen ze er politiek mee, denken ze. Onder het presidentschap van George W. Bush werd een aantal omstreden beslissingen gerechtvaardigd met juridisch bedenkelijke redeneringen: Amerikanen afluisteren zonder toestemming van een rechter; terreurverdachten zonder proces vastzetten in Guantánamo Bay; bepaalde vormen van martelen herdefiniëren tot 'verbeterde ondervraging'. Bij een eerder getuigenverhoor in de Senaat zei Kavanaugh dat hij daar allemaal niet bij betrokken was. Maar verklaringen van anderen zaaien daar twijfel over. 

Als Kavanaugh door documenten uit het Bush-tijdperk betrapt kan worden op denkbeelden die Democraten verafschuwen, zal dat hun kiezers in november zeker extra motiveren, denken ze.

De kans is levensgroot dat ook die opzet mislukt en dat er minder documenten vrijkomen dan de Democraten hopen. Het nationaal archief moet zich volgens de wet voegen naar de wensen van de Republikeinse voorzitter van de commissie. En oud-president Bush zal zich buiten het politieke getouwtrek willen houden.

Geen zorgen

Toch is het mogelijk te voorspellen wat voor rechter Brett Kavanaugh zal zijn, schreven twee onderzoekers uit Zurich en Toulouse in de Washington Post. Ze analyseerden het aantal keren dat hij zich als lid van het hof van beroep tegen een vonnis keerde, en of de rechters met wie hij het oneens was door een Democratische of een Republikeinse president waren benoemd. Dat is een maat voor zijn partijdigheid, denken ze, en op dat gebied scoort hij hoger dan zijn collega's. Ze keken ook of hij vaker tegenstemde in verkiezingstijd dan in een gewoon jaar, en ook dat was het geval. Daaruit kun je opmaken, zeggen ze, dat hij meer dan zijn collega's betrokken is bij het politieke gevecht, waar hij als rechter juist boven moet staan.

De Democraten mogen dan procedureel en inhoudelijk het offensief hebben gekozen, ze blijven de partij die in de Senaat een 49-50 minderheid heeft. En de Republikeinse fractieleider Mitch McConnell lijkt zich dan ook geen zorgen te maken. Integendeel: als de Democraten vertraging willen, kunnen ze die krijgen, dreigt hij.

Hij kan de debatten en procedurestemmingen over de benoeming van Kavanaugh eind oktober op de agenda zetten, vlak voor de verkiezingen. In dat geval zijn senatoren gedwongen kort voor de verkiezingen in Washington DC te zijn in plaats van in hun thuisstaat. Elke twee jaar moet een op de drie senatoren zijn zetel verdedigen, en dit jaar zijn dat toevallig vooral veel Democraten. Daar zijn er bovendien een paar bij die veel moeite moeten doen om politiek te overleven, omdat Donald Trump in hun staten de presidentsverkiezingen won en de Republikeinen veel aanhang hebben. Alleen daarom al staan die Democraten onder forse druk om de kandidaat van Trump voor het Hooggerechtshof te steunen. 

Met een slimme agendering, die hen verhindert om zelfs maar campagne te voeren in die laatste weken, kan McConnell hen dubbel voor het blok zetten.

De meest waarschijnlijke uitkomst is dan ook dat Brett Kavanaugh zijn zetel kan innemen – en daar kan blijven zitten zolang hij maar wil en gezond blijft, net als de rest van de conservatieve meerderheid in het hof. Voor de Democraten begint dan een heel lange wandeltocht door een donker dal.