Ryanair op glad ijs na omstreden brief: "Onbegrijpelijk dat een groot bedrijf zo’n brief uitstuurt"
Ryanair begeeft zich op juridisch glad ijs door stakende werknemers te waarschuwen voor sancties. Tot die conclusie komen verschillende arbeidsrechtdeskundigen. Het stakingsrecht staat immers prominent in verschillende Europese verdragen. "Dit geeft werknemers munitie."
“Alle onwettige afwezigheden worden genoteerd.” Die boodschap geeft Ryanair aan de stakende Belgische werknemers. Zij zouden geen productiviteitsbonus krijgen, kunnen hun promotiekansen geschaad zien worden en kunnen, als ze vaker onwettig afwezig zijn, om dringende reden ontslagen worden. Verschillende vakbonden spreken van chantage en verklaren dat de boodschap indruist tegen alle “internationale conventies”. Zij voelen zich gesteund door verschillende Europese verdragen.
De Europese Commissie maakte recentelijk nog duidelijk dat het stakingsrecht “een fundamenteel recht” is voor werknemers. Het staat ook prominent ingeschreven in zowel het Europees Sociaal Handvest als het Handvest van de Grondrechten van de Europese Unie. Beide teksten werden geratificeerd door Ierland, de thuisbasis van Ryanair. "Werknemers mogen en kunnen geen nadelen ondervinden van de uitoefening van een recht", zegt professor arbeidsrecht Marc De Vos (UGent/Itinera). "Het is niet onmogelijk dat recht te begrenzen via transparante regels, maar eventuele gevolgen moeten op voorhand duidelijk zijn en proportioneel zijn. Iemands loopbaan hypothekeren omwille van een dag staken is dat alvast niet.”
Grondrecht
Op andere vlakken bestaat er veel juridische onduidelijkheid. Ryanair houdt vol dat alle werknemers, of ze nu in pakweg België of Italië wonen, onder het Ierse arbeidsrecht vallen. De stakers verzetten zich hiertegen en willen onder hun nationale wetgeving vallen. Nu al stappen (voormalige) werknemers geregeld naar rechtbanken in hun thuisland, maar de uitkomst valt telkens lastig te voorspellen.
'Iemands loopbaan hypothekeren omwille van een dag staken is niet proportioneel'
In 2011 trokken zes werknemers naar het arbeidshof in Bergen. De rechters vroegen raad aan het Europese Hof van Justitie. Dat hof kwam in september vorig jaar met een verduidelijking: werknemers kunnen naar de rechter in het thuisland van de werkgever of waar zij doorgaans werken. In dat laatste geval moet de nationale rechtbank uitmaken of ze bevoegd is. Volgens het Europees Hof kan de “thuisbasis” van de werknemers, bijvoorbeeld België, een belangrijke rol spelen. In de praktijk komt niet elke rechter tot dezelfde conclusie. Een Spaanse beroepsrechter verwees werknemers vorig jaar door naar Ierland. Een Nederlandse rechter oordeelde eerder deze maand juist dat zij wél bevoegd was en gaf een ontslagen Ryanair-medewerker een schadevergoeding van 25.000 euro.
“Ik begrijp niet waarom zo’n groot bedrijf zo’n brief uitstuurt”, zegt professor arbeidsrecht Patrick Humblet (UGent). “Het geeft werknemers munitie. Iedereen die later wordt ontslagen en die eerder heeft gestaakt, kan met die brief in de hand naar de rechter gaan. Als Ryanair hiernaar handelt, gaat het om een schending van een grondrecht. Ook een Ierse rechter zal rekening moeten houden met het Europees Sociaal Handvest.”
Dartspijltjes
Minister van Werk Kris Peeters (CD&V) geeft aan dat het stakingsrecht moet worden gerespecteerd. In een brief aan topman Michael O’Leary verklaart hij dat “werknemers niet op basis van hun deelname aan een staking ontslagen kunnen worden”. Peeters onderzoekt ook of de waarschuwingsbrieven juridisch te ver gaan of niet.
'Ryanair-topman O'Leary is een straatvechter: ik vrees dat hij niet geïntimideerd is door Kris Peeters'
Bij een eerdere botsing met Ryanair verkreeg Peeters publiekelijke excuses van O’Leary. Humblet vermoedt dat het deze keer anders zal lopen. “Ik denk dat hij de brief inkadert en er met wat dartspijltjes naar gooit. O’Leary is een straatvechter. Ik vrees dat hij niet geïntimideerd is door Peeters.”
Bij Ryanair was niemand bereikbaar voor commentaar.