Direct naar artikelinhoud
Vakantie

"Ik wil naar huis": niet alleen kinderen hebben last van heimwee

"Ik wil naar huis": niet alleen kinderen hebben last van heimwee
Beeld Pixabay

Heimwee komt echt niet alleen voor bij kinderen. Ook volwassenen kunnen er flink ziek van worden. Wat kun je ertegen doen? (Tip van de sluier: paracetamol nemen. Ja, echt.)

De hagelwitte zandstranden en het heerlijke hotelontbijt gaan langs je heen. 's Nachts doe je bijna geen oog dicht en je lichaam raakt ontregeld. Verdrietig tel je de dagen af totdat je – eindelijk – weer naar huis kunt. Heimwee is zeker niet iets dat alleen voorkomt bij kinderen. Ook volwassenen hebben er in meer of mindere mate last van, al lopen de schattingen enorm uiteen (van 5 tot 90 procent). Heimwee kan optreden op vakantie, na een verhuizing, maar komt ook voor onder bijvoorbeeld immigranten, uitwisselingsstudenten of sporters. 

Wat is heimwee precies? Volgens psycholoog Miranda van Tilburg, die in de jaren 90 promoveerde op onderzoek naar heimwee, is het een intens verlangen naar huis als je niet thuis bent. En dat verlangen wordt als ongewenst ervaren. "Als je op vakantie even denkt: 'Goh, ik zou nu wel heel even in mijn eigen bed willen liggen', maar daarna is het weer over, heb je geen heimwee."

Heimwee is ook niet bepaalde gewoonten missen, vertelt ze. "Ik woon in de Verenigde Staten en snak soms naar kroketten. Maar als ik die hier in een winkel kan krijgen, ben ik weer tevreden. Dat is dus wat anders. Heimwee houdt in dat je heel graag terug naar huis wilt." Voor sommigen is dat hooguit vervelend, anderen hebben er zo veel last van dat ze er letterlijk doodziek van worden.

Sommige historici beweren zelfs dat er in de 17de, 18de en wellicht ook 19de eeuw meer soldaten zijn omgekomen als gevolg van heimwee dan door gevechten

Koorts

Heftige heimwee geeft lichamelijke klachten zoals niet kunnen slapen, niet kunnen eten en ook hoge koorts komt voor, zegt Ad Vingerhoets. De hoogleraar Emotie en welbevinden aan de Universiteit van Tilburg doet al jaren onderzoek naar stress en emoties. Het is volgens hem dan ook zeker geen aanstellerij. 

Hij vergelijkt ernstige heimwee met een reactieve depressie, oftewel somberheid na een heftige gebeurtenis. "Het is een reactie op een bepaald verlies. In die zin is heimwee vergelijkbaar met rouw en liefdesverdriet, waarbij je een persoon verliest. Sommige historici beweren zelfs dat er in de 17de, 18de en wellicht ook 19de eeuw meer soldaten zijn omgekomen als gevolg van heimwee dan door gevechten. Of ze echt aan heimwee zijn gestorven, is moeilijk te bewijzen", beschrijft hij. Misschien hadden ze ziektes die ze toen nog niet kenden. Aan de andere kant: weinig eten en niet slapen doen natuurlijk weinig goeds voor je lichaam en je bent bevattelijker voor ziektes.

Stevige heimwee is te vergelijken met somberheid na een heftige gebeurtenis

Heimwee kan ook het herstel van ernstige ziektes in de weg staan. Vingerhoets: "Ik ken een verhaal van een vrouw die was opgenomen in het ziekenhuis maar niet beter werd omdat ze zo graag naar huis wilde. Gelukkig had haar behandelend arts daar begrip voor en mocht ze terug, waar ze volgens verwachting snel herstelde."

Paracetamol

Wat kun je tegen heimwee doen? Dat is beperkt. Eigenlijk is er maar één remedie, zegt Vingerhoets, en dat is terug naar huis. Dan verdwijnt heimwee als sneeuw voor de zon. Maar voordat je het vliegtuig terug naar België neemt, kun je gelukkig nog wat proberen om je klachten te verlichten. 

Allereerst kan het helpen om over je heimwee te praten met anderen. Het opkroppen maakt het over het algemeen alleen maar erger. Als je het erover hebt, kunnen anderen je emotionele steun geven. En omdat heimwee vooral kan opspelen op stille momenten, bijvoorbeeld 's ochtends als je wakker wordt, is het slim om zo veel mogelijk afleiding te zoeken. Dus boek die kamelentocht of duikexcursie, ook al zou je het liefst in een hoekje treuren. Afleiding onderdrukt namelijk het heimweegevoel.

Pillen tegen heimwee bestaan (nog) niet, maar er zijn wel aanwijzingen dat paracetamol verlichting biedt. Vingerhoets: "De emotionele pijn die mensen voelen als ze gescheiden zijn van hun geliefden, zit in dezelfde hersendelen als fysieke pijn. Een paar jaar geleden bleek uit een onderzoek dat studenten die waren gedumpt door hun geliefde minder last hiervan hadden als ze paracetamol slikten. Paracetamol lijkt dus ook te helpen bij emotionele pijn. Ik heb het eens voorgeschreven aan een vrouw die dolgraag drie weken op vakantie wilde naar Noorwegen. Maar haar man had altijd zo veel last van heimwee dat hij binnen drie dagen met spoed naar huis moest. Af en toe voelde hij heimwee opkomen, maar dan nam hij snel een paracetamol om dit te onderdrukken. Hij hield het de hele drie weken vol."

En wat kun je doen als je kind last heeft van heimwee, bijvoorbeeld als het uit logeren is of op kamp? Het is verstandig om eerst te oefenen. Laat hem of haar een nachtje slapen bij oma om de hoek, dan misschien twee, vervolgens bij een vriendje in de buurt, dan bij een oom of tante in een andere stad, et cetera. Ook voorlichting is belangrijk. Vingerhoets: "Vertel dat het normaal is om heimwee te hebben en ook dat je er vooral veel last van kunt hebben op rustige momenten. Je kunt eventueel iets meegeven waar het kind aan gehecht is, zoals een knuffel."

Kinderen terughalen werkt averechts

En naar huis bellen, is dat een goed idee? Volgens zowel Vingerhoets als Van Tilburg wel. Maar er zijn wel een paar regels. Let bijvoorbeeld op dat je als ouder niet je verdriet laat zien. Vingerhoets: "Als jij ook gaat huilen, heb je double trouble." En bel zeker niet te vaak, elke dag bellen is bijvoorbeeld te veel. Uit onderzoek is gebleken dat kinderen er alleen maar meer last van heimwee van krijgen.

Als je kind belt en jij huilt mee, dan heb je double trouble

Als ouder kom je misschien in de verleiding om je kind eerder op te halen van een logeerpartij of kamp. Daarmee moet je voorzichtig zijn, zegt Van Tilburg, want terughalen werkt meestal averechts. Kinderen moeten leren omgaan met weg zijn van huis. Dat leren ze juist door het regelmatig te doen. 

Bovendien, zegt Van Tilburg, kinderen met heimwee kunnen maar aan één ding denken: naar huis gaan. "Het is een obsessie. Tijdens de aanval van heimwee zullen ze zeer negatief zijn over hun huidige omgeving. Dan klinkt het al snel heel erg. Maar heimwee bij kinderen is vaak tijdelijk. Misschien had je kind de volgende dag weer veel plezier en viel het allemaal wel mee."