Afrikaanse migranten die met een overvol bootje op een strand in Zuid-Spanje landen of – de minder vredige variant daarvan – die het metershoge hek rond de Spaanse enclave Ceuta in het noorden van Marokko bestormen. Het thema migratie speelde tot op heden zo goed als geen rol in de Spaanse politiek en was er ook nooit de springplank voor populisten. Maar dat kan kantelen nu Spanje een forse toename van het aantal migranten aan zijn grenzen registreert.

Sinds het begin van het jaar waren het er al meer dan 20.000, ruim zoveel als in heel 2017. De toename heeft veel oorzaken. Dat de nieuwe regering in Rome vluchtelingen de toegang tot de Italiaanse havens ontzegt (en vluchtelingen blijkbaar naar het onveilige Libië terugvoert) speelt zeker een rol. In vergelijking daarmee voerde de kersverse linkse regering in Madrid juist een verwelkomend beleid, met als signaal de humanitaire opvang van de 600 opvarenden van Aquarius, het vluchtelingenschip dat nergens toevlucht vond.

De verschillende opstelling van Noord-Afrikaanse landen is ook een factor. De Libische kustwacht treedt repressiever op, terwijl Marokko’s grenswachters de voorbije maanden volgens waarnemers juist minder activiteit aan de dag legden. Het land was altijd een betrouwbare partner bij het ‘beheren’ van migratiebewegingen en het aanpakken van mensensmokkel. Maar in tegenstelling tot andere Maghreblanden kreeg het (nog) geen geld van de Europese Unie. Het zou nu wat meer migranten laten gaan om de EU onder druk te zetten.

‘Nieuw bloed’

De Spaanse regering heeft de Europese Unie 35 miljoen euro hulp gevraagd om de grensbewaking te versterken maar ook om de migranten op te vangen, te identificeren en hun recht op asiel te beoordelen. Minister van Buitenlandse Zaken Josep Borrell zei gisteren dat de Europese Commissie voor Spanje 55 miljoen vrijmaakt uit het bijzondere noodfonds voor Afrika. Een woordvoerster van de Commissie wilde niet zeggen om hoeveel (tientallen) miljoenen het gaat.

Borrell vindt overigens dat er van een vluchtelingencrisis geen sprake is: 20.000 man op een bevolking van meer dan 40 miljoen is volgens hem geen crisis. Eerder zei hij ook al dat nieuw bloed goed is voor Europa dat anders in een continent van oudjes dreigt te veranderen.

Papieren

Dat is zeker niet de lijn van de nieuwe leider van de conservatieve Partido Popular, Pablo Casado. Casado, die zijn partij stevig naar rechts wil bewegen, ging gisteren op toer in de Andalusische stad Algeciras, waarvan de burgemeester de vrees uitgesproken had het nieuwe Lampedusa te worden (het Italiaanse eilandje dat vele duizenden migranten opving). Casado beschuldigt de socialistische regering van premier Sànchez ervan een ‘aanzuigeffect’ veroorzaakt te hebben met zijn ‘demagogische’ beleid, zoals het gebaar met de Aquarius. Tijdens zijn bezoek aan een opvangplek schudde Casado voor de camera’s de handen van pas aangekomen jongens uit Senegal, Mali, Kameroen. Maar zijn boodschap was duidelijk: “Migratie moet ordelijk en wettelijk verlopen. (...) Wij geven niet iedereen papieren.”