De afstand tussen het westen van Wales en Amesbury, waar het monument zich bevindt, is een goede 260 kilometer. Met de auto doe je er nu amper drie uur over, maar te voet gaat het toch om zo’n twee weken reizen, het verslepen van de megalieten die Stonehenge vormen nog niet meegerekend.

Hoewel Stonehenge al meer dan een eeuw intensief onderzocht wordt, is er over de bouwers van het monument nog steeds weinig bekend. Waarom ze het deden, waarom ze de stenen van het monument honderden kilometers verderop moesten gaan halen, welk doel het monument diende,... Stonehenge blijft gehuld in raadsels. Toch kon alvast één raadsel nu opgelost worden, dat blijkt uit nieuw onderzoek van een internationaal team van wetenschappers, onder leiding van de Belg Christophe Snoeck van de Analytical, Environmental & Geo-Chemistry-vakgroep van de VUB, dat gepubliceerd wordt in Scientific Report (Nature).

Snoeck ontdekte dat koolstofdatering, een manier waarop bepaald kan worden hoe oud historische voorwerpen zijn, ook van toepassing is op gecremeerde lichamen. Dat lijkt misschien een tamelijk morbide ontdekking die weinig toepassing heeft op Stonehenge, maar dat is het allerminst. In de jaren ‘20 van vorige eeuw werden namelijk heel wat gecremeerde lichamen opgegraven, alleen bleek het toen nog quasi onmogelijk te zijn om daar nuttige informatie uit te halen.

“Opwindende mogelijkheid”

Snoeck ontdekte echter dat ook een gecremeerd bot zijn strontiumsamenstelling behoudt, waardoor archeologen nu konden afleiden van waar de lichamen afkomstig zijn. “De recente ontdekking dat bepaalde biologische informatie de hoge temperaturen overleeft die tijdens de crematie zijn bereikt (tot 1000 graden Celsius), bood ons de opwindende mogelijkheid om eindelijk de oorsprong te bestuderen van degenen die begraven waren in Stonehenge”, aldus Snoeck.

“Tijdens zijn leven slaat een levend wezen de mineralen op uit zijn leefomgeving via zijn voeding”, verduidelijkt hij. “Door de verhouding aan strontiumisotopen op een bepaalde plek te meten en die te vergelijken met de verhouding die aanwezig is in gecremeerde beenderresten, kan je redelijk nauwkeurig bepalen waar een bepaald individu de laatste tien jaar van zijn leven heeft geleefd.”

Uit het onderzoek bleek dat een aantal van de personen die begraven zijn bij Stonehenge met de blauwe hardsteen uit de bergketen Preseli Hills zijn meegekomen. Minstens 10 van de 25 mensen die rond Stonehenge werden begraven, waren niet afkomstig uit de regio van Wessex, waar het prehistorisch bouwwerk werd opgetrokken. Dat betekent dat er zelfs 5.000 jaar geleden al lustig verhuisd werd van West-Wales en Wessex, hoewel dat toch een aanzienlijke reis was.

Ook na crematie richting Stonehenge

Minstens een deel van de andere individuen waren afkomstig uit een regio met een straal van hooguit 15 kilometer rond Stonehenge. Hier en daar zat er ook een individu tussen met een gemengd profiel, wat kan betekenen dat hij of zij in de loop der jaren is verhuisd van de ene plek naar de andere of dat hij op beide plekken heeft geleefd.

Snoeck deed ook onderzoek naar koolstofisotopen, die informatie kunnen geven over de plek waar de crematie plaatsvond. Uit dat onderzoek blijkt dat wellicht een deel van de crematies niet in de omgeving van Stonehenge zelf gebeurden, maar ook eerder op de plekken waar de begraven mensen vandaan kwamen. Al tijdens de opgravingen in de jaren 20 merkte archeoloog Hawley op dat sommige van de stoffelijke resten in lederen of andere organische materialen verpakt waren, wat er op zou kunnen wijzen dat ze gecremeerd werden waar ze leefden en naderhand getransporteerd zijn naar Stonehenge om er begraven te worden.