Direct naar artikelinhoud
Migratie

Protest tegen "gouden kooi" voor uitgeprocedeerde gezinnen met kinderen

De woonunits voor uitgeprocedeerde gezinnen in gesloten centrum 127 bis in Steenokkerzeel.Beeld Photo News

Vanaf 11 augustus kunnen uitgeprocedeerde gezinnen terechtkomen in een nieuw gesloten centrum, met het oog op hun terugkeer. Bijna 300 organisaties zijn tegen, want "kinderen sluit je niet op". Maar staatssecretaris Francken wijkt niet. Waarom en wie verzet er zich? Vijf vragen.

1. Waarom gaat België gezinnen met kinderen opsluiten? 

Gezinnen die uitgeprocedeerd zijn, maar een vrijwillige terugkeer weigeren, komen nu terecht in terugkeerhuizen. Intussen bereidt de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) hun gedwongen terugkeer voor. 

Terugkeerhuizen zijn open faciliteiten. Zolang één volwassene in de woning blijft, mogen kinderen naar school en ouders boodschappen doen of naar hun advocaat. 

'Bij sommige kinderen leidt het verblijf na een week al tot emotionele problemen'
Pedagoog Ilse Derluyn (UGent)

Wat blijkt: ongeveer een op de drie gezinnen in zo'n terugkeerhuis is spoorloos op het moment dat het het grondgebied moet verlaten. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) heeft daarom gesloten woonunits laten bouwen naast het gesloten centrum 127 bis in Steenokkerzeel, vlak bij de luchthaven.

Voor Francken moet het de laatste fase zijn voor gezinnen die niet op eigen initiatief vertrokken zijn, ook niet na de hulp van een ondersteunende ambtenaar en ook niet gerepatrieerd konden worden vanuit een terugkeerwoning.  

2. Hoe gaan we dit exact doen?

De woonunits zijn vijf kleine bungalows met alle nodige voorzieningen. Er is een kamer met stapelbedden en een met een dubbel bed. Er staat een schommel en er is een sportterrein, maar het domein is volledig omheind en er staan verschillende camera's. "Het is een gouden kooi", zegt Charlotte Vandycke van Vluchtelingenwerk Vlaanderen.

De gezinnen zullen twee weken in de gesloten units verblijven. De Dienst Vreemdelingenzaken kan dat nog eens met twee weken verlengen, als DVZ de reden opgeeft aan de staatssecretaris en daarbij rapporteert over "de fysieke en psychische integriteit van kinderen als gevolg van de vasthouding". 

Een zitbank aan de familie-units in het gesloten centrumBeeld Photo News

"Er is tijdens het verblijf sociale, psychologische en educatieve begeleiding voorzien", zegt het kabinet-Francken. "De kinderen krijgen onderwijs en de sociaal assistenten bereiden de families voor op hun terugkeer." 

3. Wie is boos en waarom?

Vorig jaar al organiseerden de ngo's Unicef en Platform Kinderen op de Vlucht de campagne 'Een kind sluit je niet op. Punt.' Intussen sloten zich bijna 300 organisaties daarbij aan, van jeugdorganisaties tot schoolkoepels.

De laatste in rij is de Orde van Vlaamse balies, die alle Vlaamse advocaten vertegenwoordigt, in navolging van haar Franstalige en Duitstalige tegenhangers. "Het ontnemen van hun vrijheid zorgt bij kinderen voor een traumatische ervaring", zegt de Vlaamse Orde. 

Pedagoog Ilse Derluyn van UGent rondt op dit moment een onderzoek af bij niet-begeleide minderjarigen die opgesloten zitten. "We zien grote emotionele problemen bij hen", zegt Derluyn. "De duur van het verblijf speelt een rol, maar bij sommige kinderen leidt het verblijf na een week al tot problemen." Het kan dan gaan om angststoornissen, depressieve stoornissen, nachtmerries of flashbacks. 

Staatssecretaris Francken (N-VA) noemde de Orde van Vlaamse balies op Twitter "de zoveelste opengrenzen-ngo met een links-activistische agenda".

Twitter bericht wordt geladen...

4. Is België in het verleden niet veroordeeld voor het opsluiten van kinderen? 

Het is de tegenstanders vooral een doorn in het oog dat België in het verleden drie keer is veroordeeld voor het opsluiten van kinderen door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en net om die reden ermee was gestopt in 2008. 

De meest relevante veroordeling is die uit 2010 voor het opsluiten van een gezin. Het Europees hof oordeelde dat het verbod op onmenselijke of onterende behandeling en het recht op vrijheid geschonden was voor de vier kinderen, maar niet voor hun moeder.

'Mensen worden geïnformeerd via folders, en als ze dan niks doen, volgt er snel een arrestatie'
Charlotte Vandycke, Vluchtelingenwerk Vlaanderen

"Allen werden opgesloten in het gesloten centrum 127 bis, waarvan de infrastructuur onaangepast was voor de opvang van kinderen", stelt het arrest. Acht jaar na die uitspraak, zijn de gespecialiseerde woonunits daar een antwoord op. Toch zeggen verschillende organisaties ook deze nieuwe regeling juridisch te zullen aanvechten. 

De Europese waakhond van de mensenrechten, de Raad van Europa, drong er al meermaals op aan dat België afziet van het plan.

Een slaapkamer in een van de familie-unitsBeeld Photo News

5. Hoe doen andere landen dit? 

Regelmatig klinkt het dat België het enige land is dat dit doet, maar dat klopt niet. Alleen al in Europa zijn er meer dan tien landen die gezinnen opsluiten voor terugkeer. Duitsland doet het niet, maar zowel Frankrijk als Nederland wel, af en toe met veroordelingen door het Europees Hof tot gevolg.

Voorstanders van deze woonunits zeggen dan ook vaak dat er geen alternatief is als gezinnen systematisch weigeren om terug te keren, maar dat wordt tegengesproken door organisaties die veel met vluchtelingen werken. "De vraag is of er voldoende is gewerkt met die mensen", zegt Charlotte Vandycke van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. "Dat vraagt meer tijd. Mensen worden geïnformeerd via folders, en als ze dan niks doen, volgt er snel een arrestatie."

Zo is er ook kritiek op de begeleiding in terugkeerhuizen. De terugkeercoach treedt bijvoorbeeld ook op als vertegenwoordiger van het gezagsorgaan dat over de verblijfsprocedure van de gezinnen beslist.