Het klinkt nog wat bizar, maar er komt een dag dat het weer zal bepalen wanneer onze wasmachine, vaatwasser, elektrische auto of warmtepomp functioneren. In dat toekomstscenario zullen algoritmes in slimme toestellen automatisch reageren wanneer de groothandelsprijzen op de elektriciteitsmarkt zakken omdat er op dat moment minder vraag is of net meer aanbod. “De transitie van fossiele energie naar groene energie is volop bezig, maar zon en wind zijn als productiefactor van stroom niet zo voorspelbaar als olie of gas”, zegt energiespecialist André Jurres. “En dus is het niet onlogisch dat Europa wil dat er oplossingen worden bedacht om de vraag beter af te stemmen op het aanbod en de energiebevoorrading efficiënter te maken. Dynamische tarieven kunnen de consument over de streep trekken.”

Wachten op slimme meter

De meeste nutsbedrijven bieden al langer formules aan met dag- en nachttarief, waarbij het goedkoper is om je was- en droogmachine, je vaatwasser of warm­waterboiler ’s nachts te laten werken. “Maar Europa wil nu een stap verder gaan en dat energieleveranciers vanaf 2020 meer flexibele tarieven aanbieden om consumenten aan te zetten slimmer en prijsbewuster om te springen met hun stroomverbruik”, aldus Nico De Bie van EDF Luminus. “Alleen zitten we in een situatie van de kip en het ei: om flexibele tariefplannen te kunnen uitwerken, moeten we een optimaal zicht krijgen op het verbruikspatroon van de consument. Daarvoor is het nog wachten op de invoering van de slimme elektriciteits­meters.”

Dat zegt ook Thierry Van Craenenbroeck van de Vlaamse energieregulator VREG. “Vlaanderen start vanaf 2019 met de invoering van die digitale meters in nieuwbouw, bij grote renovaties en bij eigenaars van ­zonnepanelen. Binnen vijftien jaar zou elk pand over een slimme meter moeten beschikken. Hoe sneller een kritische massa wordt bereikt, hoe sneller de nutsbedrijven flexibele formules en extra diensten zullen ontwikkelen en hoe sneller fabrikanten hun huishoudtoestellen zullen aanpassen zodat die kunnen weten wanneer de stroom goedkoper is. En dan kan het snel gaan.”

Nog werk aan de winkel

In landen als Spanje en Denemarken, die inzake slimme meters en ‘dynamische energietarieven’ wat voorsprong hebben, zetten kleinere spelers de gevestigde stroomleveranciers langzaam maar zeker onder druk. Bij de meest innovatieve ­tariefformules verandert de prijs van de elektriciteit zelfs om het halfuur, afhankelijk van vraag en aanbod. Volgens Klaus-Dieter Borchardt, directeur van de Interne Energiemarkt bij de Europese Commissie, zou het optimale benutten van ‘dynamische tarieven’ de elektriciteits­factuur van een doorsnee gezin met zo’n 400 euro op jaarbasis kunnen drukken.

Toch kan het volgens André Jurres nog een tiental jaar duren alvorens het zover is: “Er zijn nog flink wat hordes te nemen en afspraken te maken. Er moet een heel systeem van communicatie via het internet worden ontwikkeld waarbij de verschillende onderdelen elkaar begrijpen. De technische uitwerking van al die processen en normen belooft nog heel wat voeten in de aarde te hebben. En last but not least zal het allemaal ook gebruiksvriendelijk moeten zijn, want studies ­tonen aan dat de meeste consumenten ­gesteld zijn op hun comfort.”