Zelfs beetje luchtvervuiling tast het hart aan
Er is een duidelijk verband tussen eerder lage concentraties luchtvervuiling en veranderingen in de hartstructuur, zo toont een grote nieuwe studie. "We moeten dringend de strengere WHO-limiet voor fijnstof invoeren", reageert milieu-epidemioloog Tim Nawrot (UHasselt).
Fijnstof en stikstofdioxide inademen doet iets met de structuur van ons hart. De stoffen, die typisch zijn voor luchtvervuiling door verkeer, vergroten de linker- en rechterhartkamer. Dat zijn de holten die, wanneer ze samentrekken, bloed in de slagaders stuwen. Vergrote hartkamers zijn een signaal dat het hart onder stress staat en het is vaak een eerste teken in de aanloop naar hartfalen.
Nu blijkt dat zelfs bij eerder lage concentraties aan dat soort luchtvervuiling het verband met de grotere hartkamers duidelijk is, zo melden cardiologen van de Londense Queen Mary University in het vooraanstaande vakblad voor cardiologie Circulation.
Nieuw stuk van de puzzel
Sinds eind jaren 90 is bekend dat luchtvervuiling een nefaste impact heeft op hart en vatenstelsel. Zo zorgt het voor plakvorming in de aderen zodat die sneller dichtslibben, verhoogde bloeddruk en kan het het pompsysteem van het hart doen haperen. De negatieve effecten van luchtvervuiling op het hart- en vatensysteem zijn zelfs een stuk aanzienlijker zijn dan die op de longen.
Nay Aung en zijn team komen nu met een nieuw stuk van de puzzel. Ze analyseerden gegevens van bijna 4.000 vrijwilligers tussen 40 en 69 jaar die deelnemen aan het grotere Britse onderzoek UK Biobank. Ze zijn altijd op dezelfde plaats blijven wonen en hadden nooit eerder hartproblemen.
Voor iedere extra microgram fijnstof en iedere tien extra microgram stikstofdioxide vergroot het hart met ongeveer een honderdste
De onderzoekers legden MRI-scans van hun hart, waarop in detail de structuur is te zien, naast gegevens over de luchtvervuiling in hun buurt. Die gegevens gingen vijf jaar terug in de tijd, zodat het team op zoek kon naar mogelijke langetermijneffecten van luchtvervuiling op de hartstructuur.
Door de vingers zien
Wat blijkt? Voor iedere extra microgram fijnstof en iedere 10 extra microgram stikstofdioxide vergroot het hart met ongeveer een 100ste van zijn oorspronkelijke afmetingen.
“Het effect op het hart is vergelijkbaar met andere risicofactoren voor hartfalen, zoals te hoge bloeddruk”, zegt Aung. “De deelnemers hadden geen hartproblemen, maar hun vergrote hartkamers geven aan dat het hart te zeer belast is. De enige manier om die verhoogde druk te compenseren, is dat de hartkamers vergroten. Wanneer dat niet verholpen wordt, kan het hart op de langere termijn gaan haperen.”
'De vergrote hartkamers geven aan dat het hart te zeer belast is en de enige manier om die verhoogde druk te compenseren, is dat de hartkamers vergroten'
Het gaat wel om een observatie van een verband, niet om een rechtstreeks bewijs. Maar, zo benadrukken Aung en collega’s, er is nauwgezet gecorrigeerd zodat andere mogelijke boosdoeners zoals roken, een ongezonde levensstijl of aanleg voor hartziekte uitgesloten zijn. Bovendien blijft het verband, dat bij proefdieren al is aangetoond, telkens helder overeind.
Tien versus 25 microgram
Het past ook perfect bij eerdere bevindingen over hartfalen en luchtvervuiling. Zo bleek al dat Britten, onder andere door meer luchtvervuiling, 64 keer meer risico lopen om te sterven aan hartfalen dan Zweden.
Aung stelt dat zijn de resultaten vooral tot nadenken stemmen omdat de meeste van de deelnemers in een buurt wonen met relatief weinig luchtvervuiling. Gemiddeld was de blootstelling 9,9 microgram fijnstof, net onder de limiet van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) van 10 microgram en heel wat lager dan de Europese richtlijn van 25 microgram.
'Het is dringend tijd om de Europese norm voor fijnstof te gaan vervangen door die van de WHO'
Professor en milieu-epidemioloog Tim Nawrot (Universiteit Hasselt): “In ons land zijn de gemiddelde waarden voor fijnstof ongeveer 14 microgram, dus nog een stuk hoger dan het gemiddelde van 9,9 in deze erg degelijke studie. Dit is nog maar eens een sterke aanwijzing dat het dringend tijd is om de Europese norm te gaan vervangen door die van de WHO.”
Vorige week nog bleek dat ons land Europa vraagt te hoge uitstootcijfers van stikstofdioxide, dat zeer specifiek in het verkeer vrijkomt, door de vingers te zien.