Koeler weer en regen nog niet het einde van de blauwalg
Het weer gaat de volgende dagen omslaan: het wordt koeler (of zo u wil, minder heet) en met wat geluk krijgt de uitgedroogde natuur wat regen. Betekent dit het einde van de blauwwieren? Pieter Vanormelingen van Natuurpunt nuanceert: "Ze kunnen nog meegaan tot september/oktober."
De giftige blauwalgen - ze hebben eigenlijk meer gemeen met bacteriën dan met algen, waardoor we ze eigenlijk cyanobacteriën zouden moeten noemen - ontstaan typisch bij aanhoudend warm en droog weer: ze gedijen goed in warm water dat weinig beweegt. Maar uiteraard moeten ze ook de nodige voedingsstoffen hebben, zoals stikstof en fosfor.
Een weersverandering met regen (meer stroming) en frissere temperaturen is dus in principe geen goed nieuws voor de blauwalgen: "Zij vinden het niet tof dat het koeler wordt en er meer beweging komt in het water", zegt Pieter Vanormelingen. Ze zullen dus minder goed boeren, maar zijn daarom niet meteen verdwenen.
Ze kunnen immers bloeien vanaf - ruwweg - temperaturen van 20 graden Celsius, afhankelijk van de precieze soort en het aantal nutriënten in de bodem of het water. Als het weer omslaat, zal de sterkste bloei verminderen, maar het fenomeen zelf is pas echt voorbij in september/oktober: "Dan dalen de temperaturen verder en is er te weinig zonlicht."
Veel hangt af van het weer, maar zonder voedingstoffen zoals fosfor en stikstof geen blauwalg
De voorbije weken zijn er verschillende plaatsen afgesloten voor zwemmers of voor waterrecreanten, nadat er blauwalgen waren beginnen te woekeren. Gaan zij opnieuw open? De kans is niet zo groot, al is het na verloop van tijd niet onmogelijk. De Vlaamse Waterwegen en de WMM doen daarvoor regelmatig checks door stalen af te nemen en de resultaten naast de drempelwaarden te leggen.
"Het is niet noodzakelijk zo dat dat de afgesloten gebieden opnieuw opengaan", bevestigt Vanormelingen. Opnieuw spelen daarvoor lokale factoren een rol: hoe sterk zal de blauwalg nog doorbloeien (afhankelijk van de zon en eventuele regen), en hoeveel nutriënten zitten er in het water?
Kan klimaatverandering een rol spelen?
En wat op langere termijn? Is een zware algenbloei nu, slecht nieuws voor volgende zomer? Niet noodzakelijk, zegt Vanormelingen. De bacterie overwintert sowieso in de vijverbodem, maar alles hangt volgende zomer opnieuw af van het weer, en van de voedingsstoffen voor de blauwalg in het water.
Dat het water van een meer elk jaar opwarmt, hoeft dus niet per se meer blauwalg te betekenen, zolang de nutriënten er niet zijn. Als er veel stikstof en fosfor in de bodem blijven, zal de blauwalg wel terugkeren, als het weer het toelaat. Er is dan eigenlijk maar één remedie, zegt Vanormelingen: de vijver in kwestie leegpompen, en het slib laten verdrogen en inklinken, of zelfs al het slib met de voedingsstoffen afgraven. Na opvullen komen dan waterplanten terug, die het water helder en vrij van blauwwierbloei zullen houden.