Een voedselinfectie kan je vakantie flink verzieken: zo vermijd je ze

Indrukwekkende Maya-ruïnes, tropische regenwouden en Caraïbische stranden. De rondreis door Midden-Amerika van de Nederlandse Joyce Maas belooft het allemaal. Maar op de eerste vakantiedag gaat het mis. Joyce wordt ziek van haar hotelontbijt: wat fruit en een roerei met toast.

Een paar uur later, bij bezoek aan de antieke Maya-stad Chichén Itzá, valt ze flauw. Daarna gaat het van kwaad tot erger. "In de toerbus begon het overgeven", vertelt Maas. "Er leek geen einde aan te komen. De volle zakken kon ik kwijt in de prullenbak naast de chauffeur. Totdat die plotseling hard moest remmen, de zakken uit de prullenbak vlogen en openscheurden."

In het hotel wordt voor de doodzieke Joyce een arts gebeld. Die schrijft antibiotica en een handvol vreemde pillen voor. De rest van haar vakantie brengt ze door in de badkamer met een dekentje voor de warmte en haar hoofd boven de toiletpot. "Dat was dan onze rondreis", zegt ze.

Rauw

Ongeschild of door anderen geschild fruit is een van de voornaamste ziekmakers op vakantie, weten Christa de Boer en Marie-Christine Trompenaars, artsen infectieziektebestrijding en reizigerszorg. "Mensen zitten er met hun handen aan, het ligt er soms al een tijdje en wordt vaak gewassen met water dat niet geschikt is voor consumptie", zegt De Boer.

Wie denkt alleen risico te lopen bij eetstalletjes op straat, heeft het mis. Ook in het hotel ben je niet altijd veilig voor infecties. "Men denkt snel: in mijn sterrenhotel zit het wel goed met de voedselveiligheid. Maar van een buffet kun je ook flink ziek worden. Mensen wassen soms hun handen niet, raken per ongeluk het eten aan en besmetten elkaar zo", zegt Trompenaars.

Andere instinkers zijn rauwe of halfrauwe producten, zoals tartaar en sushi. Ook mosselen, oesters en andere schelpdieren kunnen dragers zijn van ziekteverwekkers. Sauzen en desserts gemaakt van rauwe of niet goed gekookte eieren, kun je beter links laten liggen. Dat geldt ook voor onverpakt ijs, hoe warm het op je vakantiebestemming misschien ook is.

Reizigersdiarree

De meest voorkomende vakantieziekte is reizigersdiarree, weet Christa de Boer. "Het hoort een beetje bij vakantie en is niet vreemd, want we eten en drinken plotseling dingen die onze darmen niet goed kennen. Onze darmflora past zich aan de lokale cuisine aan." Maar het mag niet te lang duren. Na een dag of drie, vier moeten de meeste symptomen verdwenen zijn. "Het is verstandig om een arts te bezoeken als er bloed of slijm bij de ontlasting zit of als je koorts krijgt", zegt Trompenaars.

Bij reizigersdiarree ligt uitdroging op de loer. Zakjes ORS – een mengsel van zouten en druivensuiker, verkrijgbaar bij apotheek of – kunnen helpen de vochtbalans weer op orde te krijgen. De Boer: "Neem altijd voldoende ORS mee, zeker als je naar de tropen of subtropen gaat."

Gezond verstand en zintuigen

Tv-kok en wereldreiziger René Pluijm beweert nog nooit ziek te zijn geworden van eten en drinken in het buitenland. "En ik heb echt dingen gegeten die een normaal mens nooit in zijn mond zou stoppen", aldus de culinair avonturier.

Heeft Pluijm dan een ijzeren maag? Nee, zegt hij, het is vooral een kwestie van gezond verstand en vertrouwen op je zintuigen. Pluijm: "Is een eetstalletje of keuken schoon? Worden de producten goed verhit? Hoe smaakt of ruikt een gerecht? Het zijn allemaal dingen die je prima kan proeven, zien en ruiken."

Eet in restaurants en kraampjes waar het druk is, vertelt Pluijm. "Dat zegt veel over de kwaliteit van de gerechten en zorgt voor een hoge omloopsnelheid, waardoor ingrediënten niet lang blijven liggen." Verder is een goede persoonlijke hygiëne van groot belang. Was altijd je handen voor het koken, voor het eten of na een bezoek aan het toilet. "En dan niet alleen met water, maar ook grondig en minimaal een halve minuut met zeep", zegt Trompenaars. "Als er geen zeep aanwezig is, gebruik dan een desinfecterend middel zoals alcoholhoudende handgel".

Buiktyfus

Maar zeep en andere antibacteriële middelen beschermen niet overal tegen. Het is slechts een eerste horde voor exotische ziekmakers. Ernstigere virussen zoals hepatitis A en buiktyfus, die ook via besmet voedsel kunnen worden opgedaan, behoeven een vaccinatie. Kans op besmetting is vooral groot in Afrika, Azië, Latijns-Amerika en het Midden-Oosten. "Win daarom reisadvies in en laat je zo nodig inenten", zegt De Boer.

Voor bepaalde groepen is dat noodzakelijker dan voor andere. Trompenaars: "Ouderen, chronisch zieken en kinderen zijn kwetsbaarder. Bovendien zitten kinderen graag met hun handen ergens aan of steken ze hun vingers in hun mond. Dat vraagt om meer voorzorgsmaatregelen en alertheid."