Deze wetenschapper hield zich 15 jaar bezig met het oeuvre van Frank Zappa te analyseren
Na vijftien jaar studie komt de Amerikaanse linguïst Charles Ulrich met het definitieve boek over de discografie van Frank Zappa. Zelfs de fan die dacht dat hij alles wist, beseft nu dat hij niks wist.
Je durft je niet voor te stellen hoeveel uren van zijn leven Charles Ulrich heeft besteed aan het leven en werk van Frank Zappa, maar afgaande op zijn boek The Big Note - A Guide to the Recordings of Frank Zappa rijst het vermoeden dat hij 's ochtends, 's middags en 's avonds met niets anders bezig was en er 's nachts van droomde.
Het boek toont aan dat de muziek van Zappa, een van de productiefste, kunstzinnige geesten van de vorige eeuw, nog steeds leeft. Dat kan niet van elke componist die al vijfentwintig jaar dood is worden gezegd.
In The Big Note bespreekt Ulrich tot in de kleinste details álle lp's, cd's en dvd-audio-uitgaven die tot juni 2015 van Zappa zijn verschenen. De video's, zoals Does Humor Belong in Music?, heeft hij gek genoeg weggelaten. Misschien omdat dit hem nog een paar jaar van zijn leven zou hebben gekost. Of misschien was zijn videospeler gestolen.
Het boek is het product van vijftien jaar close listening of the third kind. Niet alleen naar de meer dan honderd officiële uitgaven (waarvan er zestig verschenen toen Zappa nog leefde), maar ook naar talloze bootlegs. Daardoor kan Ulrich als een ware musicoloog op muzikale details inzoomen die geen sterveling ooit zijn opgevallen en die veel verduidelijken over de manier waarop Zappa in de studio werkte. Kernwoord: montage.
Ulrich kan als een ware musicoloog op muzikale details inzoomen die geen sterveling ooit zijn opgevallen en die veel verduidelijken over de manier waarop Zappa in de studio werkte
1.773 citaten
Gedreven door een grenzeloze scheppingsdrang, met als motor een onstilbare creatieve nieuwsgierigheid ("Hoe zou het klinken als ik dit stukje hier dáár zou gebruiken?") knipte en plakte Zappa minstens 14 uur per dag in zijn studio als een dolleman.
Een kras staaltje en meteen een voorbeeld van Ulrichs absurd gescherpte oor is de gitaarsolo in 'Yo' Mama' op Sheik Yerbouti. Die solo is samengesteld uit drie solo's, opgenomen in Neunkirchen, Duitsland (op februari 1978), terwijl de drums en bas afkomstig zijn van een concert in Londen (januari 1978). "Het stuk gaat van Londen naar Neunkirchen op 1'56" en weer terug naar Londen op 10'30",' schrijft Ulrich.
Zappa bedacht het stuk na een teleurstellende repetitie, waarop de band het nummer 'Zoot Allures' niet adequaat bleek te kunnen spelen en toetsenman Tommy Mars 'Little House I Used To Live In' nog steeds niet uit het hoofd kende. Zappa kwam de dag erna met 'Yo' Mama', waarvan de eerste regels luidden: "Maybe you should stay with yo' mama/ She could do your laundry 'n' cook for you/ Maybe you should stay with yo' mama/ You're really kinda stupid 'n' ugly too".
Ulrichs boek staat boordevol met dit soort prettige details, die hij niet alleen verkreeg door de bestaande literatuur te bestuderen, maar ook door honderden interviews te houden met betrokken musici, technici en anderen die nauw met Zappa samenwerkten. Een belangrijke bron was bijvoorbeeld de klarinettist David Ocker, die jaren bij Zappa in dienst was als synclavier-assistent en, minstens zo belangrijk, om de langs elektronische weg tot stand gekomen composities in notenschrift te vertalen.
Het boek is, om Scott Thunes te citeren, die van 1981 tot 1988 bij Zappa de basgitaar bespeelde, 'the next best thing to being in the room with Frank'
In The Big Note bespreekt Ulrich op die manier 1663 nummers en stukken (Zappa was ook als klassiek componist actief), die vergezeld gaan van 1.773 citaten van uiteenlopende lengte. Uiteraard is te lezen wie op welke plaat welk instrument bespeelt en hoe Zappa te werk ging (hij werkte altijd aan meerdere platen tegelijkertijd).
Het resultaat is, om Scott Thunes te citeren, die van 1981 tot 1988 bij Zappa de basgitaar bespeelde, "the next best thing to being in the room with Frank".
Smerige kalkoen
Het boek is alfabetisch opgezet, wat het zoeken naar favoriete albums aanzienlijk vergemakkelijkt. Het begint dus met Absolutely Free, dat 11.000 dollar kostte en waarvan de zangpartijen in één dag werden opgenomen, met een kwartier opnametijd per nummer, en eindigt met Zoot Allures, met daarop het nummer 'Black Napkins', dat zijn titel dankt aan "een verschrikkelijk Thanksgivingdiner in Milwaukee, waarbij kalkoen werd geserveerd waar de fucking preservatives, het conserveermiddel, lekker op lag te glimmen." Het klapstuk was dat naast de borden zwarte servetten lagen.
Je hoofd duizelt van de informatie die Ulrich in zijn boek opdist en evenzeer van de hoeveelheid muziek die Zappa tijdens de 52 jaar van zijn leven heeft weten te scheppen
En zo is The Big Note een goudmijn van interessante, fascinerende of gewoon leuke weetjes. Ulrich meldt bijvoorbeeld dat er in de kluizen van de Zappa Trust nóg een versie van We're Only In It For The Money bestaat, met ándere stukken of met dezelfde nummers in ándere versies, waaruit we de modus operandi van Zappa perfect kunnen afleiden: de creatieve arbeid is nooit klaar, zelfs niet als die wél klaar is.
Je hoofd duizelt van de informatie die Ulrich in zijn boek opdist en evenzeer van de hoeveelheid muziek die Zappa tijdens de 52 jaar van zijn leven heeft weten te scheppen. Te bedenken wat daar de afgelopen 25 jaar nog bij had kunnen komen (hij zou op 21 december 78 zijn geworden, wat niet eens absurd oud is), tart elk voorstellingsvermogen.
Charles Ulrich: The Big Note - A Guide to the Recordings of Frank Zappa, New Star Books, 754 p., €34,99.
Lees ook
Geselecteerd door de redactie
