Direct naar artikelinhoud
Turkse lira

Financiële wereld houdt de adem in: als de Turkse economie crasht, kan de rest van de wereld volgen

Een man verkoopt vlaggen met de afbeelding van de Turkse president Erdogan in Istanbul. Die geeft Trump de schuld voor de vrije val van de lira.Beeld EPA

De val van de Turkse lira betekent voor toeristen een goedkope vakantie in het land van Erdogan, maar de financiële wereld houdt de adem in. Als de Turkse economie in elkaar klapt, kan dat een nieuwe wereldwijde financiële crisis triggeren, al blijft de schade voor België dan eerder beperkt.

en

Een cappuccino is er nu de helft goedkoper, voor de rest staan alle seinen op rood. Turkije kan door de vallende lira en de stijgende inflatie de bron zijn van een nieuwe financiële crisis zoals Thai­land ruim twintig jaar geleden en de Amerikaanse huizenmarkt tien jaar geleden. Het kan de Europese banken op hun grondvesten doen daveren, vooral in Italië en Spanje. “Veel van die banken moeten nog eigen rommelkredieten opruimen. Die kunnen er geen problemen bij hebben”, zegt Harald Benink, hoogleraar banking & finance van de Universiteit van Tilburg. 

Overheid en bedrijven hebben in Turkije tijdens de periode van hoge groei geleend in buitenlandse valuta zoals dollars en euro’s, omdat die rente veel lager was dan op leningen in eigen munt. 

Van de 400 miljard euro aan buitenlandse schulden van Turkije staat 60 procent uit in dollars, 35 procent in euro’s en slechts 4 procent in lira’s. “Waar ze geen rekening mee hebben gehouden, is dat die hoge rente in eigen land een compensatie was voor het koersrisico. Of de veel grotere kans dat hun munt in waarde zou dalen. Nu dat echt gebeurt, moeten ze hun schuld terugbetalen in buitenlandse valuta die veel duurder zijn geworden, terwijl ze nog altijd inkomsten krijgen in eigen valuta”, zegt Benink.

'Al voor de sancties was de koers van de lira met 23 procent gedaald'
Harald Benink, universiteit van Tilburg
Minder export voor land van Erdogan betekent meer niet-terugbetaalde schulden bij ons
Beeld DM

Elke keer als de dollar in waarde stijgt, breekt wel ergens in de wereld paniek uit in een land dat te veel heeft geleend in de Amerikaanse munt. Vaak was het geen economische logica die tot de crisis leidde, maar angst: beleggers, bedrijven en particulieren zetten uit vrees voor een koersval van de eigen munt hun tegoeden om in dollars, waardoor de negatieve spiraal werd versterkt.

Als het vertrouwen in de eigen munt wegvalt en de koers daalt, kunnen de leners hun verplichtingen niet meer nakomen. Benink zegt dat het niet altijd tot een grensoverschrijdende crisis hoeft te leiden. Enkele maanden geleden dreigde Argentinië weer failliet te gaan, maar kon de regering met de aankondiging van maatregelen en hulp van het IMF de dreiging keren. “Ook Turkije zou dat kunnen met een plan voor een stabiel monetair en budgettair beleid. Maar het land zit in een woordenstrijd met de Amerikaanse president Trump. Daardoor escaleert het verder.”

Turkije moet dit jaar bijna de helft van de uitstaande buitenlandse schuld herfinancieren. Als de vertrouwenscrisis blijft, lukt dat alleen tegen een torenhoge rente. Volgens Benink kan Erdogan de schuld niet alleen in de schoenen schuiven van Trump. “Al voor de sancties was de koers van de lira met 23 procent gedaald.”

Koopkracht

Dit kan een wereldprobleem worden, als de Turkse economie instort. Dat dreigt nu te gebeuren doordat de koopkracht door de val van de lira afneemt en Turkse bedrijven minder kunnen exporteren, waardoor ze hun schulden niet meer kunnen afbetalen. Als Turkije zijn schulden niet meer kan voldoen, komt de rekening terecht bij westerse banken. Het land is erg afhankelijk van buitenlands kapitaal en van de buitenlandse investeerders. Maar die zijn al langer voorzichtig.

Buitenlandse banken hadden eind maart voor 181 miljard euro vorderingen op Turkije, blijkt uit cijfers van de Bank voor Internationale Betalingen. Vooral de Spaanse (65,6 miljard) en de Franse banken (28,5 miljard) zijn kwetsbaar bij een ontsporing. Kredietbeoordelaars waarderen die schulden af, waardoor banken dreigen voorzieningen te moeten nemen. Daardoor krijgen niet alleen de koersen van de banken flinke klappen, maar is ook de euro in waarde gedaald.

Als Turkije zijn schulden niet meer kan voldoen, komt de rekening terecht bij westerse banken

Nationale Bank van België

Volgens de Nationale Bank van België bedraagt de ‘blootstelling’ van de Belgische banken aan Turkije 21 miljard euro. Belfius heeft zo’n 61 miljoen euro in Turkije uitstaan aan leningen. KBC en ING België hebben er geen vorderingen. BNP Paribas Fortis geeft geen cijfers, maar zou afgaande op de NBB het gros van de blootstelling van de Belgische banken aan Turkije dragen, wellicht deels door haar belang van 48,7 procent in de Turkse retailbank TEB.

Wat de reële economie betreft is Turkije een beperkte handelspartner. Volgens Flanders Investment & Trade exporteren we zo’n 4,8 miljard naar Turkije, of 1,5 procent van onze export.