Antwerpen viert vandaag moederdag (en dat al langer dan de rest van het land in mei)

Onze "moderne" moederdag, op de tweede zondag van mei, is afkomstig uit de Verenigde Staten. Daar startte in 1870 een rechter uit Philadelphia in de staat Pennsylvania, Julia Ward Howe, een campagne voor Moederdag. Dat moest een dag worden van pacifisme en ontwapening, maar het idee sloeg niet echt aan. 

Dat gebeurde pas toen Anna Marie Jarvis uit West Virginia in 1907 Moederdag naar voren schoof als een dag om waardering te laten blijken voor moeders. In 1908 hield ze de eerste Moederdag in haar thuisstaat, vooral om haar eigen moeder te eren, en nu sloeg het idee wel aan, ook in andere staten van de VS. President Woodrow  Wilson, onder wiens bewind in 1920 vrouwen in de VS stemrecht kregen op het federaal niveau, besloot in 1914 dat elke tweede zondag van mei voortaan een nieuwe nationale feestdag zou zijn, Mother's Day.

Vanuit de VS heeft die "moderne" Moederdag zich dan over de rest van de westerse wereld verspreid, en in onze contreien kreeg de traditie in de loop van de jaren 20 voet aan de grond.  

Ruim tien jaar eerder, in 1913, had de Antwerpse liberale schepen en kunstenaar Frans Van Kuyck echter in Antwerpen al een Moederdag geïntroduceerd, en wel op 15 augustus, de feestdag van Maria. Die was al sinds de middeleeuwen de patroonheilige van de stad, en op die dag ging ook de grote Mariaprocessie uit.

Van Kuyck was immers bezorgd dat de opkomende modernisering sinds het begin van de eeuw de sociale orde danig overhoop had gegooid. Om die te herstellen, wilde hij de waardigheid van de familie herstellen en doen bloeien. Daarvoor moest volgens de schepen de rol van de moeder in het gezin en de maatschappij extra in de verf gezet worden. En hoe kon dat beter dan door een speciale dag voor de moeders in het leven te roepen?

Van Kuyck mobiliseerde de plaatselijke pers en de scholen, en hij riep zelfs een speciaal "inrichtings- en propaganda Komiteit van den 'Dag der Moeders'" in het leven. Dat publiceerde een "uiteenzetting van het ontwerp van dit familiefeest", dat een scenario inhield dat uiteenzette hoe het feest gevierd moest worden. 

De kinderen en de vaders moesten moeder verrassen, volgens het scenario, met versieringen, bijvoorbeeld een versierde stoel, speciaal voor de gelegenheid geschreven versjes, bloemen en gebak. 

En dat het initiatief van de schepen een daverend succes was, mag blijken uit een verslag in de krant van die tijd: "Op de Groenplaats werden donderdag de kramen der bloemenverkoopsters letterlijk bestormd en geplunderd. Met honderdtallen werden de bloemen verkocht, die de tafels zouden sieren op de plaats waar moeder aanzit. [...] En deze buitengewone bloemenverkoop is de aanduiding van het welgelukken van den feestdag."

En sindsdien vieren de Antwerpenaren dus koppig hun Moederdag op 15 augustus, ook al doet de rest van het land dat op de tweede zondag van mei. Ook in delen van de provincie Antwerpen, onder meer de Kempen, wordt Moederdag in augustus gevierd.