Direct naar artikelinhoud
VS-Turkije conflict

De priester waarover de VS en Turkije ruzie maken: wie is Andrew Brunson?

De Amerikaanse predikant Andrew Brunson.Beeld AFP

In de recente berichtgeving over het escalerend conflict tussen de VS en Turkije duikt telkens de naam van de Amerikaanse pastoor Andrew Brunson op. Waarom is president Donald Trump bereid een economische oorlog te starten om de man vrij te krijgen en hoe komt het dat de priester door Turkije beschouwd wordt als staatsgevaarlijk?

De Amerikaanse predikant Andrew Brunson en zijn vrouw Norine dachten dat ze eindelijk hun permanente verblijfsvergunning voor Turkije zouden krijgen, toen ze in oktober 2016 op een politiekantoor in hun woonplaats Izmir werden ontboden. In plaats daarvan werden de twee gearresteerd op verdenking van "staatsgevaarlijke activiteiten".

Zijn vrouw werd na een paar dagen vrijgelaten, maar Brunson zelf loopt nog steeds het risico te worden veroordeeld tot tientallen jaren cel.  Hij zou banden hebben gehad met de Koerdische PKK en betrokken zijn geweest bij de mislukte coup van juli 2016 tegen president Erdogan. Na anderhalf jaar voorarrest is hij het middelpunt geworden van een hoog opgelopen diplomatieke ruzie tussen Turkije en de Verenigde Staten.

De 50-jarige Brunson, die lid is van de evangelische presbyteriaanse kerk, groeide op in een diepgelovig gezin in Black Mountain, een stadje in de uitloop van de Appalachen in Noord-Carolina. Na zijn studie vestigde hij zich met zijn vrouw en drie kinderen in Izmir, waar hij de kleine gemeente van de Resurrection Church onder zijn hoede nam.

Volgens zijn zus leidden de Brunsons het bestaan van een typisch Amerikaans gezin in het buitenland: barbecueën, zwemmen, surfen en natuurlijk filmavondjes. Maar volgens de Turkse justitie gingen achter die onschuldige façade Brunsons "sinistere" activiteiten schuil. Hij zou banden hebben onderhouden met Gülenisten, aanhangers van de naar de VS uitgeweken Turkse geestelijke Fethullah Gülen, die volgens de regering-Erdogan achter de mislukte staatsgreep zat.

Complottheorieën

Erg waarschijnlijk klinkt het niet dat een evangelische christelijke predikant in het geheim voor de islamitische Gülen-beweging zou werken. En volgens de Turkse justitie zou Brunson tegelijk banden hebben onderhouden met Koerdische strijders die met steun van de Verenigde Staten in Syrië tegen de terreurgroep Islamitische Staat vechten. Zijn doel: Koerden te bekeren in de hoop dat zij een christelijk staatje uitroepen in het noorden van Syrië.

Het dossier tegen hem bestaat uit een mengeling van halfbakken bewijzen en malle complottheorieën. Als aanwijzing voor zijn banden met de Gülen-beweging dient onder meer een videootje van een mediterraans gerecht, maklube, dat volgens de aanklacht op bijeenkomsten van gülenisten wordt gegeten. 

Volgens de aanklacht zou onder meer de CIA in handen zijn van mormonen

In zijn brieven trof de Turkse justitie apocalyptische passages aan, zoals "God zal de aarde doen schudden", waarmee hij op de naderende coup zou hebben gezinspeeld. Dat Brunson betrokken was bij de voorbereiding van de coup, zou ook blijken uit het feit dat iemand informatie zou hebben proberen te vergaren over benzinestations in Turkije, hoewel niet helemaal duidelijk is wat de predikant met die figuur te maken had.

Martelaar

In de aanklacht wordt er daarnaast op gewezen dat het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken, de Amerikaanse strijdkrachten en de CIA feitelijk in handen zijn van de mormonen. Alle christelijke kerken in de VS zouden worden geleid door een schimmige organisatie, de CAMA, waar de FBI en de CIA deel van zouden uitmaken.

Tegenover de rechter sprak Brunson alle beschuldigingen tegen. "Ik ben onschuldig aan al deze aanklachten. Ik verwerp ze. Ik weet waarom ik hier ben. Ik ben hier om in de naam van Jezus te lijden. Zijn discipelen leden in zijn naam en nu is het mijn beurt." Dat is ook hoe het in de VS wordt gezien: in christelijke kringen wordt hij vereerd als een martelaar voor het geloof. Ruim een half miljoen Amerikanen hebben een petitie ondertekend waarin zij protesteren tegen de behandeling van Brunson. Volgens de petitie is zijn proces een "proces tegen het christendom".

In christelijke kringen wordt hij vereerd als een martelaar voor het geloof

Brunson heeft het geluk dat zijn familie werd bijgestaan door Jay Sekulow, die als jurist voor het conservatieve christelijke American Center for Law and Justice werkte. Sekulow maakt nu ook deel uit van het team dat president Trump uit de problemen moet houden bij het onderzoek van speciaal aanklager Mueller. 

Ook vicepresident Mike Pence, die bij hetzelfde kerkgenootschap zit als Brunson, neemt het voor de predikant op. Sinds enkele maanden heeft president Trump zich gemengd in de campagne om "deze geweldige christelijke familieman" vrij te krijgen, maar vooralsnog heeft dat er slechts toe geleid dat Brunsons voorarrest is omgezet in huisarrest.