Onze Lieve Heer Musk, vergeef ons, het is onze schuld
Elon Musk, de charismatische veelvoud-ondernemer, is niet uit het nieuws weg te slaan. Hij werd lang gezien als onze redder, maar tuimelt zo stilaan van zijn sokkel. Maar wiens schuld is dat echt?
Je kan - terecht - veel bemerkingen maken bij ontvlambare Elons gedrag, maar eentje dat ik weinig hoor: waarom blijven we zo blind gefascineerd door de visionaire tech-ondernemers? Het lijken wel goden.
Het gaat Musk niet voor de wind. Hij ligt rollend over de vloer met de pers, maakt reddende duikers uit voor pedofielen, en dreigt Tesla van de beurs te halen. En dat is enkel de afgelopen maand. Voeg daaraan cryptische tweets toe op onheilige uren, of uitspraken over werkweken van 120 uur, en het is duidelijk dat Musk weinig slaapt en lijkt te bezwijken onder de druk.
En die is torenhoog. Nadat hij online betalen fikste met PayPal, leggen we gretig al onze eieren in zijn mand. De mobiliteit oplossen met Tesla of Hyperloop, het energievraagstuk met Solar City, tot zelfs de ruimte koloniseren met SpaceX. We kijken met grote ogen naar de gepassioneerde Musk.
Dat maakt ons blind. Voor persoonlijke vetes die niet passen bij een man van zo’n statuut, maar ook voor de realiteit. Je kan je bijvoorbeeld de vraag stellen: mochten we niet zo geboeid luisteren naar Musks verhaal over vloten van zelfrijdende wagens, zouden we Tesla ondanks z’n tegenvallende resultaten en efficiëntie nog steeds zo hoog waarderen?
Van alle tijden
Wij mensen houden van heldenverhalen.
Dat soort visionaire leiders vind je wel vaker binnen technologie. Steve Jobs werd bijvoorbeeld gekenmerkt door zijn 'reality distortion field': hij had zo’n passie en koppigheid, dat niemand zijn slagen in twijfel durfde trekken, en de man zelfs weggeraakte met ronduit agressief en boertig gedrag. Dat lukt misschien één keer om de paar decennia, maar toch smullen we van die hele personencultus.
Of recenter: Mark Zuckerberg. Zijn studentenforum groeide uit tot een wereldwijd communicatienetwerk. Als oprichter staat hij nog steeds aan het roer, en is daarmee het archetype van de ‘founder-CEO’. Hij is intussen verantwoordelijk voor de maandelijkse aandacht van meer dan 2 miljard mensen, en stilaan ook van het correct functioneren van onze democratie. Na de vele problemen met ‘zijn’ bedrijf, besloot Mark (die zichzelf elk jaar een uitdaging oplegt) dit jaar géén Mandarijns te leren of 25 boeken te lezen, maar ‘Facebook te fiksen’. Dat wij die ik-vorm serieus nemen, zou de wenkbrauwen moeten doen fronsen.
Het is oké om meedogenloos voor je visie te gaan, zolang je daarmee de maatschappij vooruit helpt.
De oprichter-CEO’s uit Silicon Valley nemen graag grote gewichten op hun schouders. Een beetje zoals ook Atlas de wereld op z’n rug droeg. Niet toevallig zijn veel van hen, waaronder ook Jack Dorsey van Twitter of ex-Uber Travis Kalanick, grote fan van Ayn Rand, auteur van "Atlas Shrugged". Haar boodschap? "Het is oké om meedogenloos voor je visie te gaan, zolang je daarmee de maatschappij vooruit helpt".
Dat soort heldenverhalen schetsen een vertekend, en gevaarlijk, beeld.
Mensen, meervoud
"Achter elke sterke man — of vrouw … staat een sterke organisatie." Die draait op processen, niet op tweets.
En “tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren," schreef Elsschot ooit. Mocht hij vandaag leven en in de tech-branche werken, had hij daaraan toegevoegd: “en massa’s bugs en operationele beslommeringen, maar die moeten ook opgelost raken.”
Daarvoor hebben we niet enkel visionaire leiders nodig die naar de hemel wijzen en doen alsof ze alle wereldproblemen zelf torsen. Maar vooral de massa bescheiden mensen die geduldig hun werk doen.
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.