Wereldmuggendag: van 'killer' tot nuttig insect

Op 20 augustus 1897 ontdekte de Britse arts Sir Ronald Ross dat er link bestaat tussen muggen en malaria. Hij kwam tot de ontdekking dat vrouwelijke geïnfecteerde malariamuggen de dodelijke infectieziekte overbrengen naar de mens. Dankzij die ontdekking werden preventiemaatregelen tegen malaria in het leven geroepen en vervolgens zag Wereldmuggendag het daglicht. De themadag waarbij de mug centraal staat, ontstond dus helemaal niet om de bloedzuigende dieren te vieren, maar wel om de link tussen muggen en malaria te beklemtonen. 

De reputatie van de mug wordt er niet beter op als je weet dat ze indirect verantwoordelijk zijn voor meer dan één miljoen doden per jaar. Iemand die geïnfecteerd is door malaria bijvoorbeeld, kan last krijgen van koortsaanvallen, braken, koude rillingen en bloedarmoede. Als de ziekte niet meteen met de juiste medicijnen wordt behandeld, kan die tot de dood leiden.

Naast de malariamug, kunnen ook andere muggensoorten levensbedreigende ziektes verspreiden. Dengue of knokkelkoorts is daar één van. Een steek van de denguemug veroorzaakt verschillende symptomen zoals koorts, hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn en een kenmerkende huiduitslag. 

Ook het zikavirus wordt overgebracht naar de mens door muggen. Die ziekte kan erg zware gevolgen hebben, met name voor de foetus. Door het zikavirus kunnen ernstige afwijken bij een kind ontstaan zoals een groeiachterstand, oogafwijkingen en schade aan de hersenen met verkalkingen en microcefalie, waarbij de schedelomvang van het kind te klein is. 

Toch blijken die vervelende en soms gevaarlijke muggen wel ergens nuttig voor. Muggenlarven dienen samen met andere insecten als voer voor vissen en amfibieën. De volwassen muggen die dat overleven, vormen op hun beurt voedsel voor spinnen, vogels en vleermuizen. Op die manier helpt de mug het biologisch evenwicht in stand te houden. Maar misschien nog belangrijker, vooraleer muggenlarven volwassen muggen worden, eten ze bacteriën in het water. Zo houden ze het water proper.

Hoewel de mug waarschijnlijk het meest gehate dier ter wereld is, is het insect ook van nut voor de mens. Wanneer je wordt gestoken door een mug, injecteert die een soort anti-stollingsmiddel waar je jeuk van krijgt. Wetenschappers gebruiken hun kennis over die stof voor het ontwikkelen van medicijnen die bloedstolling voorkomen. Zonder de gehate mug hadden we die kennis nooit verworven.

Hoewel de mug een bepaald nut vervult, zijn we de vervelende beestjes toch liever kwijt dan rijk wanneer ze je nog maar eens lastigvallen op een zwoele zomeravond.