Waarom verdienen leerkrachten minder dan reclamejongens? - Rik Torfs

Rik Torfs is rector en hoogleraar kerkelijk recht aan de KULeuven. Hij was parlementslid voor CD&V.

Gisteren was het de dag van de leerkracht. Prachtig natuurlijk, een teken van waardering voor dat mooie beroep. Wie beïnvloedde ons trouwens sterker dan onze leerkrachten? Soms slaagden ze erin nooit uit ons geheugen te verdwijnen en blijven hun uitspraken voor altijd hangen.

Van mijn leraar geschiedenis leerde ik dat een historicus het nooit over “wat als” heeft. Bijvoorbeeld: wat als Adolf Hitler de oorlog had gewonnen? Maar hij won hem niet, zoals oudere lezers zich nog herinneren. Speculeren is iets anders dan geschiedenis bedrijven.

Ook uitspraken van leraren waar je het oneens mee bent, zijn een levensles. Zo hadden we een sympathieke linkse leraar die over de derdewereldproblematiek enkel wist te zeggen: “Wij zijn allemaal schuldig.” Leuk als je dat als zestienjarige allemaal op je bord krijgt terwijl je jeugdpuistjes bekampt.

Leraren raken ons sterk. Ze waren vaak ook echte intellectuelen. Bijvoorbeeld mijn onderwijzer uit het vijfde leerjaar Jos Hermans. “Als je behoorlijk leert spreken en schrijven, sta je al erg ver in het leven”, wist hij. Ik bezit nog altijd een boek dat hij mij gaf, met een mooie opdracht in zijn sierlijk handschrift. Ik heb het verhaal, getiteld Spanning om speurder Mike Munco, nooit uitgelezen, maar de opdracht zelf las ik misschien wel honderd keer, tegelijk de speciale geur van het papier opsnuivend. Een geur die ik niet kan beschrijven, maar die kleefde aan dat ene, specifieke boek.

Kortom, het belang van leraren is enorm. De dag van de leerkracht vestigt daarop duidelijk de aandacht. Maar, en hier komt het, hoe echt, hoe authentiek is de waardering die wij voor onze leraren beweren te koesteren?

Of vervangen al die lofprijzingen waarachtige appreciatie? Je kunt aan je partner een ruiker bloemen geven, niet omdat je van haar houdt, maar wegens schuldgevoelens omdat je haar bedriegt.

Doen wij dat ook met onze leraren? We betalen hen alleszins maar zeer matig. Dat ze minder verdienen dan reclamejongens, die producten aanprijzen zonder daarom van een overrompelende creativiteit blijk te geven, heeft mij altijd gestoord.

Niet enkel omdat ik de meeste reclameboodschappen ongeïnspireerd en banaal vind. Ook wegens de impliciet aanwezige onderliggende gedachte dat reclame maken voor koopwaar meer waardering verdient dan het onderwijzen en opvoeden van kinderen, die nochtans heten onze toekomst te zijn.

We hebben het vaak over onze westerse waarden. Welnu, de financiële honorering van beroepen houdt ons een spiegel voor, laat duidelijk zien wat wij belangrijk vinden en wat niet, of toch veel minder.

De nederige status van leerkrachten blijkt niet enkel uit hun loonbriefje. Steeds vaker spellen ouders leraren de les. Ouders weten alles beter, onder meer omdat ze hoger opgeleid zijn dan de vorige generatie. En ze vragen van leraren almaar vaker ouderlijke taken over te nemen.

Leraren moeten kinderen leren koken bijvoorbeeld, dat vinden we tussen de gesuggereerde eindtermen op school. Kan het waanzinniger? Misschien weldra ook nog: hoe neem je een douche, hoe poets je je tanden, hoe tart je een leraar?

Verder is er de bureaucratie. En tenslotte het traditionele misprijzen over de lange vakantie die van het leraarschap een beroep voor watjes zou maken. Vaak vraag ik mij af wie de lieden die over eindeloze vakantietijden zeuren eigenlijk zijn. Mogelijk niet de hardste werkers, want wie graag werkt, meet zijn geluk niet af aan het aantal vakantiedagen waarover hij beschikt.

Wie smalend doet over het leraarschap vergeet trouwens dat je, om goed les te geven, permanent de evolutie in je vakgebied moet volgen. Een leraar die een boek leest tijdens de vakantie is niet altijd zomaar een boek aan het lezen.

Onderwijsminister Hilde Crevits (CD&V) onderneemt, als minister van onderwijs, lovenswaardige pogingen om het leraarschap te herwaarderen, onder meer door de kwaliteit van de opleiding te verbeteren en bekwame jongeren ertoe te verleiden om leraar te worden. Mooi.

Maar dat lukt pas echt wanneer we onderwijs weer het belangrijkste van alles vinden. En wanneer dat blijkt uit onze daden, niet enkel uit onze woorden.