Waarom alcohol cruciaal is voor het voortbestaan van de mensheid
Sla alcohol niet langer in de ban: een glas wijn of bier is juist cruciaal voor het voortbestaan van de mensheid. “(Matige) drinkers hebben meer vrienden en een rijker sociaal leven”, zeggen Britse onderzoekers. Dat komt door het gunstige effect van endorfines – ook de bron van het goed gevoel dat lopers krijgen.
Waarom drinkt de mens al eeuwenlang alcohol – als het toch zo slecht voor lichaam en geest is? Die vraag stelden de onderzoekers van het departement Experimentele Psychologie aan de Universiteit van Oxford zich. Heeft matig drinken dan toch geen positieve effecten? Het antwoord, zo zegt professor Robin Dunbar nu, is: ja. Meer zelfs: alcoholgebruik speelt een grotere rol in de evolutie van de mensheid dan we dachten.
Moeten we nu meteen een fles ontkurken en het op een zuipen zetten? Neen. Het gaat hier wel degelijk om matig en sociaal drinken. “Mensen, maar ook primaten en apen, hebben nood aan sociale samenhang. Een fles wijn helpt daarbij. Niet alleen neemt alcohol de remmingen weg, het zet ook het hersenmechanisme in gang dat zowel bij dieren als mensen vriendschappen doet ontstaan. Dat mechanisme is het endorfinesysteem”, zegt Robin Dunbar in de krant Financial Times.
Sociale netwerken
Endorfines kunnen worden opgewekt door zingen, plezier maken, dansen en andere plezierige activiteiten, maar het drinken van alcohol “lijkt een van de meest efficiënte manieren”, betoogt de Britse wetenschapper. Hij verwijst naar ontwenningsklinieken waar alcoholverslaafden worden behandeld met het medicijn naltrexon. “Het voorkomt de productie van endorfines zodat je dat gevoel niet meer krijgt als je drinkt.”
Alcohol bezorgt ons meer vrienden en vriendschappen zijn dan weer goed voor onze gezondheid. En dat gebeurt al sinds het begin van de mensheid: 8.000 jaar geleden werd in China al alcohol gebrouwen. “Onze sociale netwerken zijn één van de belangrijkste buffers tegen mentale en fysieke gezondheidsproblemen,” zegt professor Dunbar. “Bovendien hebben de endorfines nog verborgen voordelen. Ze maken de afweercellen in ons lichaam actief, waardoor we beter bestand zijn tegen aandoeningen.”
'Alcohol is een stofje dat met heel veel cellen en eiwitten iets doet'
De rol van endorfines is al vaker benadrukt door wetenschappers, zoals de bekende Nederlandse bioloog Midas Dekkers. “Als je marathonlopers vraagt waarom ze lopen, krijg je vaak het antwoord dat er endorfines in je hoofd ontstaan, een stofje waardoor je je prettig voelt. Dan zeg ik altijd: als je in plaats van 42 kilometer nou 4 meter de hoek om loopt, dan zit daar een bruin café waar je dat spulletje gewoon per glas kunt krijgen.”
Controversieel
Over het oorzakelijk verband tussen alcohol en endorfines, maar ook die andere geluksstof dopamine, valt nog veel onderzoek te doen, zegt toxicoloog Jan Tytgat (KU Leuven). "Het is geweten dat alcohol inderdaad tussenkomt in het endorfinesysteem waarbij opioidetype eiwitten, endorfines en stoffen zoals morfine en naltrexon, een rol spelen."
"De link met het dopaminesysteem, waarbij dopamine een stof is die hoort bij het beloningssysteem van de hersenen en zoals endorfines ervoor zorgt dat we ons tevreden en beloond voelen, is echter nog controversieel", stelt Tytgat. "De moeilijkheid in het ontrafelen van het werkingsmechanisme is namelijk dat alcohol een stofje is dat met heel veel cellen en eiwitten iets doet. Maar wat ik wel perfect kan begrijpen: door het (matig) drinken van alcohol voel je je plezierig en aangenaam en daardoor maakt je lichaam endorfines aan.”