Jean-Claude Van Damme lijkt met 'Lukas' eindelijk zijn echte comeback te pakken te hebben
Al jaren zoekt de voormalige superster Jean-Claude Van Damme manieren om zichzelf heruit te vinden, gaande van zelfparodie over een eigen realitysoap tot esoterische motivational speeches. Met zijn nieuwe film Lukas bewijst The Muscles from Brussels dertig jaar na zijn grote doorbraak eindelijk nog eens dat hij kan acteren.
Uitgerangeerd. Getekend door het leven. Moe en vervuld van spijt. Nee, we hebben het niet over Jean-Claude Van Damme zelf – al zou de verwarring enigszins begrijpelijk zijn – maar over zijn personage in de sombere Franse misdaadfilm Lukas. Hij speelt een oude buitenwipper die zijn job verliest en verplicht wordt om te infiltreren in een Vlaamse gangsterbende. De inzet van de hele operatie: zijn achtjarige dochter.
Vechtmachine
Het is een nieuwe Van Damme die in Lukas te zien is. Een taaie maar melancholische vent die ook een zachte, kwetsbare kant heeft. Knokken doet hij nog steeds, maar het verschil met de hoogdagen van zijn Hollywood-carrière is enorm.
Eind jaren 80, begin jaren 90 stond Van Damme garant voor glad actiespektakel. Bloodsport, Kickboxer, Universal Soldier, Timecop: altijd glom zijn pezige lichaam fotogeniek voor de camera, zijn lenige karatesprongen waren immer raak. Van Damme was een onoverwinnelijke vechtmachine.
Toch bleek onze landgenoot niet over dezelfde houdbaarheid te beschikken als pakweg Arnold Schwarzenegger. Dat had hij grotendeels aan zichzelf te danken. Niet alleen maakte Van Damme steeds bedenkelijker filmkeuzes – hopelijk herinnert u zich Double Team niet meer – hij werd ook steeds arroganter.
Het is een nieuwe Van Damme die in 'Lukas' te zien is. Een taaie maar melancholische vent, die ook een zachte, kwetsbare kant heeft
Toen Universal hem een contract voor drie films voorlegde, voor een salaris van 12 miljoen dollar per film, wees Van Damme de studio de deur. Jim Carrey had eerder dat jaar 20 miljoen dollar gekregen voor The Cable Guy. En dus wilde Van Damme minstens evenveel.
Een stevig potje blufpoker dat Van Damme verloor. Weg was zijn lucratieve deal, en daarmee ook zijn professionele toekomst. “Ik belandde op de zwarte lijst”, verklaarde de acteur later in een interview. “Idioot van me.”
Van Damme raakte bovendien zwaar aan de drugs, kroop dronken achter het stuur, vocht met paparazzi en worstelde met psychologische problemen. Adieu Hollywood-carrière.
Bloedeerlijke zelfparodie
Na jaren in de luwte trok Van Damme in 2008 weer eens op een positieve manier de aandacht: in JCVD speelde hij verrassend genoeg een karikatuur van zichzelf. We zien hoe Van Damme platzak naar Brussel terugkeert en daar gegijzeld wordt tijdens een bankoverval.
Maar wat het meest bijblijft, is een monoloog waarin hij de kijker rechtstreeks toespreekt: een zes minuten durende, bloedeerlijke biecht over de vele fouten die hij in zijn leven heeft gemaakt. Wat begon als lollige zelfparodie, eindigde als een verrassende kennismaking met een meer volwassen Van Damme.
De wereld reageerde verbaasd, en hier en daar riep een recensent zelfs dat Van Damme een Oscar verdiende. Maar dat gebeurde niet. Zelfs een echte comeback zat er niet meteen in.
Nochtans zette Van Damme zelf alle zeilen bij. In 2011 liet hij zich door een cameraploeg volgen voor de realityserie Jean-Claude Van Damme: Behind Closed Doors. Na één seizoen werd die afgevoerd.
Een jaar later kwam er dan toch een soort revival. Voor het eerst sinds lang maakte Van Damme zijn opwachting in een grote blockbuster: The Expendables 2 – een gunst van zijn oude maatje Sylvester Stallone. Het was een comeback met een knipoog, want net als Schwarzenegger, Lundgren, Stallone en de rest van de bende dolde Van Damme in de film vooral met zijn imago.
Dromen van Scorsese
Tijdens de Expendables 2-promotour liet Van Damme ook een nieuwe, opmerkelijke ambitie optekenen: hij wilde graag ernstig genomen worden als acteur. “Ik probeer steeds beter te worden”, zei hij in The Guardian. “Ik zou graag werken met mensen als Ridley Scott en Martin Scorsese. Dat is mijn droom.”
En zo houdt Van Damme al een paar jaar een grand écart vol waarbij de split uit zijn inmiddels legendarische Volvo-reclamespot verbleekt. Terwijl hij nog meer de draak stak met zichzelf in de (inmiddels afgevoerde) Amazon-serie Jean-Claude Van Johnson, profileerde hij zich ook als dierenrechtenactivist en schoolde hij zich om tot een soort motivational speaker.
De afgelopen jaren toerde hij rond met An Evening with Jean-Claude Van Damme, een reeks lezingen – de volgende sessie is op 18 oktober in The O2 in Londen, mocht het u interesseren – waar hij niet alleen karatetrappen demonstreert, maar ook esoterische levenslessen uitdeelt. Alles om te bewijzen dat The Muscles from Brussels ook een brein en een hart heeft.
Dat hart legt hij dus op tafel in Lukas. Een film waar niemand iets van verwachtte, maar die opvallend goed onthaald wordt. Heel wat recensies hebben het over Van Dammes beste en meest ontroerende vertolking ooit. Zouden Scott en Scorsese meekijken?
Lukas speelt nu in de bioscoop.