De grootste boekenwurm ter wereld is niet meer: RIP Burt Britton (1933 - 2018)

Je hebt lui die het tot de grootse schrijver van hun generatie willen schoppen. Dan was de ambitie van Burt Britton bescheidener. "Ik twijfel er geen seconde aan," zei hij, "dat ik de grootste nog levende lezer van fictie ter wereld ben."

Bezoekers van de beroemde boekhandel the Strand in Manhattan kenden hem als een erudiete zonderling: charmant en overtuigend, maar soms ook lichtgeraakt en eigenwijs. Niet zelden probeerde Britton klanten die op het punt stonden een liefdesromannetje aan te schaffen, ervan te overtuigen Balzac een kans te geven. “Dit is beter”, zei hij dan lijzig, de sigarenstomp in een mondhoek. “En het vraagt niet méér moeite om te lezen dan die rotzooi.”

Als kind was hij nochtans niet zo’n lezer, als zoon van twee mensen die zich in de horeca uitsloofden. Hij werd sergeant bij de mariniers en probeerde het een tijdje als acteur, met weinig succes. Zijn leven veranderde toen hij op een dag The Hamlet in handen kreeg van William Faulkner. Dat was een aha-erlebnis. “Ik las 30 bladzijden en sloeg een hand voor de mond”, herinnerde hij zich. “‘Mijn God!’, was het enige wat ik kon uitbrengen.”

Hij begon te lezen en hij zou nooit meer ophouden. Hij werd zo verslaafd aan de letteren dat hij ’s nachts ober en taxichauffeur speelde om zijn tijd overdag te kunnen slijten in boek­handels. “Waarom kom je niet voor ons werken?”, vroegen de bazen van the Strand hem op een dag. “Je brengt hier toch reeds al je tijd door.”

Dat liet de boekenwurm zich geen twee keer zeggen. Hij verwierf roem als verkoper met zijn schilderachtigheid en zijn encyclopedische geheugen. Hij maakte indruk met het savant-achtige feit dat hij een titel meteen kon terugvinden in ogenschijnlijk de meest slordige stapels. Met zijn grimmige blik en slordige haren had hij meer van een woeste vakbondsman dan een literaire engelbewaarder. Hij leerde beroemde schrijvers kennen en kreeg de meesten zover dat ze een tekening van zichzelf wilden maken. Dat was een soort fetisj van hem.

Tien jaar zou Britton bij the Strand blijven werken. In 1978 begon hij met zijn eigen shop, die er moest uitzien als “een kruising van een Engels salon en een Franse boekenwinkel”. Na een jaar slechts zag zijn partner Jeannette Watson de samenwerking niet meer zitten. “Financieel boerden we niet slecht”, gaf ze toe. “Maar hij gaf het dubbele uit van wat er binnenkwam.” Britton viel terug op het beroep van zijn ouders, en runde enige tijd een hamburgerrestaurant. Ook dreef hij een tijdlang een antiekwinkel met Julie Belafonte, de tweede vrouw van de beroemde zanger.

’s Werelds grootste boekenwurm laat geen nabije verwanten na, tenzij duizenden exemplaren met ezelsoren en beduimelde ruggen. Hij voegde zelf één boek toe aan het toch al kolossale aanbod. Het bundelt meer dan vijfhonderd zelfportretten die hij van zijn schrijvende helden verzamelde.