Vechten om een selfie bij de Trevifontein en 5 bezienswaardigheden die u voortaan beter overslaat

Het is duwen om bij de rand van het bassin te komen, waar velen dan drie muntjes over de linkerschouder werpen. Ooit een charmant ritueel voor aanstaande gehuwden nu een verplichte selfie voor busladingen toeristen tegelijk. Om een idee te geven van de massaliteit: vorig jaar werd er voor anderhalf miljoen euro aan centen en stuivers uit de fontein geschept.

Volgens de baas van de VVV Rome is de drukte zelf nu een attractie geworden. "Massatoerisme is een fenomeen van onze postmaterialistische samenleving. Het gaat niet meer om bezit, het gaat om amusement."

Maar dat massatoerisme zit onderhand op meerdere plekken aan zijn grenzen en wekt ook vaker ergernis bij omwonenden. In Barcelona, Dubrovnik, Berlijn, Venetië en Amsterdam staat onvriendelijk graffiti op de muren: 'Tourist go home!'.

Overtoerisme

Lokale overheden zien zich in toenemende mate genoodzaakt de toegang tot publiekstrekkers te beperken of bezoektijden te spreiden, constateert Bas Hillebrand, hoogleraar aan de Nyenrode Business Universiteit en hoofddocent aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Hij kijkt naar innovatieve oplossingen voor 'overtoerisme' ofwel wanneer er te veel toeristen op hetzelfde moment naar dezelfde locatie trekken.

De term verwijst naar 'overboeking' op een vlucht waarvoor zich meer passagiers aanmelden dan dat er vliegtuigstoelen zijn. "Er zijn nog steeds een heleboel plekken waar je bijna geen toeristen tegenkomt, maar het is een feit dat de ene plek interessanter wordt gevonden dan de andere en daar is of wordt het een probleem. Vooral in Europa, omdat bijna iedereen wel eens een keertje in Europa wil komen vanwege de cultuur en de kunst. En steeds meer mensen hebben de middelen dat te realiseren."

Lees ook: Oprichter Lonely Planet: "Als wij zeggen dat een restaurant het beste is, dan maken we het kapot"

Deze zomer zwierven er weer ruim 200 miljoen toeristen door Europa. Vooral de massale komst van niet-westerse toeristen als Chinezen en Indiërs blijft niet onopgemerkt, zoals ze inmiddels ook in het Nederlandse Giethoorn (jaarlijks 200.000 Chinese toeristen) weten. De Zuid-Franse lavendelkweker Jean-Paul Angelvin kan er ook over meepraten. In 2008 belde er een Chinese filmploeg bij hem aan. Tien jaar later telt zijn streek jaarlijks 60.000 Chinese toeristen die bijna allemaal in de paarse lavendelvelden willen poseren. Paars is onweerstaanbaar voor Chinezen want het is de kleur van hun goden en van onsterfelijkheid. Angelvin verdient onderhand meer aan prullaria dan aan lavendel. Zijn buren klagen dat toeristen – niet alleen Chinezen – planten vertrappen en overwegen hekken te plaatsen.

Zelfversterkend effect

De verstoppingen in de straten van Barcelona en Dubrovnik komen niet alleen door de graag in groepen reizende Chinezen. Ook Europeanen zelf voeren de druk op door alles te delen op sociale media. Bijvoorbeeld die Trevifontein, zegt Hillebrand. "En bijna iedereen maakt leuke foto's en dan krijg je een zelfversterkend effect."

Toeristen zijn belangrijk. Een tiende van de wereldbevolking is op de een of andere manier afhankelijk van de miljardeninkomsten. Maar te veel toeristen kan de handel ook kapotmaken. Niemand is gediend bij het sluiten van locaties zoals in Azië gebeurt. "Het probleem is toeristen nog steeds te laten genieten van de geneugten van bepaalde plekken zonder de overlast voor de lokale bevolking", zegt Hillebrand. Maar hoe? Een museum is makkelijker te managen met voorinschrijving dan een openbaar plein. Het nadeel van tijdslimieten is dat de toegankelijkheid kleiner wordt, soms moet je je al een halfjaar van tevoren aanmelden. Amsterdam probeert actief het Muiderslot te promoten in de hoop de bezoekersstroom richting grachten even wat te verdunnen. Iedereen probeert wat, maar een structurele aanpak is er nog niet, aldus Hillebrand. "Op dit moment zit heel de wereld nog in de fase dat iedereen zich pas net begint te realiseren dat er een probleem is."

Een bijkomende moeilijkheid is dat vliegen eigenlijk te goedkoop is geworden en zo stevig bijdraagt aan een te grote druk. Bovendien is vliegen slecht voor het milieu. Hillebrand: "Die discussie loopt parallel. Al zou ik geen wonderen verwachten van duurdere tickets. De prijs moet wel heel erg hoog worden, willen mensen het vliegen laten."

Aangifte

Dat ook bij de Trevifontein de lol er soms af is, kon heel de wereld zien op beelden van een knokpartij – om een selfie! – tussen een Nederlands en een Italiaans-Amerikaans gezin. Er vielen geen gewonden, maar er is wel aangifte gedaan. Een beetje advocaat zal het gooien op 'overtoerisme'.