"Ouder die zijn kind jonger dan 10 jaar alleen laat fietsen, neemt groot risico"

Vorig jaar vonden in ons land elke dag tien verkeersongevallen plaats waarbij een kind jonger dan vijftien jaar gewond raakte of stierf. Ze gebeurden meestal voor of na schooltijd. In bijna de helft van de gevallen was het kind te voet of met de fiets.

De cijfers, bekendgemaakt door verkeersveiligheidsinstituut VIAS, doen sommige ouders nog maar eens twijfelen: 'Vanaf wanneer zullen we onze dochter of zoon toelaten om alleen naar school te fietsen?'

Als je het VIAS vraagt, dan luidt de suggestie vanaf tien jaar. "Studies hebben aangetoond dat voor de leeftijd van acht of negen jaar kinderen niet in staat zijn om alle verkeerssituaties goed in te schatten." De Fietsersbond adviseert een minimumleeftijd van tien à twaalf jaar. 

Beide organisaties benadrukken wel dat de uiteindelijke beslissing met andere factoren moet samenhangen. Denk aan: de maturiteit van het kind, de ervaring in het verkeer, de verkeersdrukte op het traject.

Dat beaamt Werner De Dobbeleer van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde. Hij vindt tien jaar eveneens een goede maatstaf. "Tot die leeftijd hebben kinderen moeite om verkeerssituaties op een correcte manier in te schatten."

IJskar

Er zijn verschillende aspecten die zo'n inschatting bemoeilijken, meent De Dobbeleer. "Een achtjarige heeft veel meer moeite met het lokaliseren van geluiden. Achterhalen waar een toeterende wagen vandaan komt, is voor hem of haar lastiger dan voor een twaalfjarige." Ook de manier waarop jonge kinderen kijken is anders. "Ze gaan ervan uit dat een gevaar dat ze niet meteen zien, er ook niet is." En als ze risicovolle elementen aan pakweg een kruispunt wel waarnemen, dan wil dat nog niet zeggen ze die elementen ook kunnen samenbrengen. "Ze begrijpen niet altijd wat ze zien."

Verkeerspsycholoog Ludo Kluppels (VIAS) voegt het aspect aandacht toe. "Een jong persoon zal zich sneller focussen op zaken die voor hem of haar belangrijk zijn, maar dat niet zijn voor de verkeersveiligheid. Ze letten op de ijskar aan de overkant, de bal die ze in hun hand proberen te houden, de vriendjes die later zullen aansluiten." Ook hun snelheidsbegrip staat nog niet op punt. "En dan hebben we het nog niet over de motorische rijping gehad. Je moet je evenwicht goed kunnen bewaren."

Als je het Kluppels vraagt, dan is tien jaar een goede grens. "Eerder kan natuurlijk, maar ouders die het toelaten moeten beseffen dat ze dan een groot risico nemen."

Hoeveel jongens en meisjes jonger dan tien jaar vandaag zelfstandig naar school fietsen, kan niemand zeggen. De Vlaamse Stichting Verkeerskunde vermoedt dat het om een kleine groep gaat.

"Onze verkeersveiligheidsbevraging illustreerde recent hoezeer ouders aarzelen om hun kind dat te laten doen." Uit de bevraging blijkt dat slechts 57 procent de schoolomgeving verkeersveilig vindt. Minder dan de helft is van oordeel dat hun kinderen zich veilig kunnen verplaatsen in de eigen buurt. "Objectief gezien is dat onveiligheidsgevoel niet nodig. We stellen jaar na jaar vast dat de veiligheid toeneemt." Dat leren ook de cijfers van VIAS. In 2017 raakten dagelijks tien kinderen gewond. Tien jaar eerder, in 2007, waren er dat dagelijks nog vijftien.

Tool

Nog uit de cijfers van VIAS blijkt dat jongens opvallend vaker betrokken raken in een ongeval. "Logisch", vindt psycholoog Kluppels. "De cognitieve rijping bij meisjes gaat sneller. Hun frontale hersenkwabben, die gepaard gaan met verantwoordelijkheidszin, risicoinschatting en zelfcontrole, zijn rond hun eenentwintigste volledig ontwikkeld. Bij jongens is dat pas rond hun vijfentwintigste."

Een verschillende leeftijdsgrens voor jongens en meisjes vindt Kluppels van weinig meerwaarde. Sowieso zegt hij: op zo'n grens mag je je niet blindstaren. Je kan een kind hebben van acht dat vaardig en competent is, maar evenzeer een twaalfjarige die dat nog niet is. 

"Het is niet evident om dat als ouder te kunnen inschatten", geeft hij toe. Bij zijn weten bestaan er geen tools die daarbij kunnen helpen. "Maar het zou wel goed zijn moesten die er komen, zodat je weet waarop je kan letten."