"Vrouw, waar bemoeit gij u mee": hoe vrouw(on)vriendelijk is de Bijbel?

"Vrouwen, wees onderdanig aan uw man", zo klonk het tijdens de eucharistieviering in de Norbertijnenabdij van Grimbergen zondag. De mis werd traditioneel uitgezonden op Eén, waardoor de vrouwonvriendelijke uitspraak heel wat stof deed opwaaien. Op sociale media, maar ook bij politici zoals minister van Media Sven Gatz (Open Vld). Hij pleitte er eind vorig jaar al voor om de misvieringen op Eén te schrappen. 

"De voorgelezen passage van apostel Paulus is zeker niet het enige citaat dat de ongelijkheid tussen man en vrouw in de Bijbel benadrukt", legt professor Kerkelijk Recht Rik Torfs (KU Leuven) uit. "Zo is er een fragment uit het evangelie van Johannes, op de bruiloft in Kana. Maria komt Jezus zeggen dat er geen wijn meer is, waarop hij antwoordt: 'Vrouw, waar bemoeit gij u mee.' 

"Paulus schrijft bijvoorbeeld ook dat de vrouw moet zwijgen in de kerk. Je zou dat vrouwonvriendelijk kunnen noemen, maar de tijdsgeest van toen is niet te vergelijken met nu. In de eerste eeuw was er ongelijkheid tussen beide geslachten, met een voorkeurspositie voor de man. Je kan zo'n historisch citaat niet letterlijk toepassen op vandaag." 

Professor Bijbelwetenschappen dr. Reimund Bieringer (KU Leuven) vult aan dat we dit soort passages binnen de hele tekst moeten kaderen. "Geïsoleerd klinken die woorden problematisch. Maar verder in de tekst staat: 'Mannen, heb uw vrouw lief zoals Christus de Kerk liefgehad heeft.' Rond diezelfde periode zijn er heel wat auteurs die een stuk vrouwonvriendelijker zijn." 

Vrouwelijke apostel Junia

Volgens Torfs was de Bijbel zelfs op zijn tijd vooruit, door de grote rol die er aan vrouwen wordt toebedeeld. "Christus had veel contact met vrouwen. Zo is er de ontmoeting met de Samaritaanse vrouw, wat behalve een dame ook nog een vreemdelinge was. Niet erg vanzelfsprekend voor die tijd. Maria Magdalena is dan weer een sleutelfiguur in Jezus' leven. En ook de joodse vrouwen Marta en Maria in het verhaal van Lazarus zijn volwaardige gesprekspartners van Christus."

Volgens Bieringer en andere Bijbelwetenschappers is er in de Romeinenbrief zelfs sprake van een vrouwelijke apostel, die Junia genoemd wordt. Beide professoren ontkennen niet dat de uitspraken anno 2018 ongelukkig kunnen overkomen, maar ze niet meer uitzenden op televisie vindt Torfs geen oplossing. 

"In een pluralistische samenleving is het net belangrijk om dit te blijven doen. In plaats van oude teksten in een context te betrekken die er niets mee te maken heeft, is het veel belangrijker om vandaag voor een volwaardige positie van de vrouw op te komen. Ik vind het eerlijk gezegd teleurstellend dat een cultuurminister niet voldoende historisch inzicht kan opbrengen om dit te plaatsen", aldus Torfs. 

Bieringer pleit dan weer voor meer duiding bij dit soort teksten. "Als zo'n tekst wordt voorgelezen in de kerk, is het noodzakelijk dat er een uitleg bij gegeven wordt. Zo vermijd je dat we ze te letterlijk gaan interpreteren, zonder ze in zijn historische context te plaatsen."