Smeltend poolijs maakt nieuwe vaarroute vrij voor schepen, biologen luiden de alarmklok

Lange tijd was de Noordpool enkel een bestemming voor avonturiers en wetenschappers. Door de klimaatverandering komen in de zomer echter steeds meer zeewegen vrij. Sinds het begin van deze eeuw trekt het ijs van de IJszee zich in de zomer immers drastisch terug. Dat maakt het hoge Noorden interessant voor vrachtschepen en zelfs cruiseschepen, mochten die een expeditie in het (niet meer zo) eeuwige ijs willen ondernemen.

Zeezoogdieren langs nieuwe vaarroutes
Dat heeft zo zijn gevolgen voor de walvissen en andere zeezoogdieren die de pech hebben, langs de nieuwe vaarroutes te leven. Bijzonder duidelijk werd dat op 29 augustus 2008, toen voor het eerst de Noordoost- en de Noordwestpassage gelijktijdig ijsvrij waren. Sindsdien zijn beide passages tijdens de zomermaanden bevaarbaar voor schepen zonder ijsbrekers. Expert Christian Wegener van het AWI (Alfred Wegener-instituut) voorziet dat die tijdsperiode zal blijven verlengen, hoewel ze tot nu toe nog schommelt. 

Aan welk tempo de opwarming van de Noordpool zich zal verderzetten, kan geen enkele klimatoloog met zekerheid zeggen. Maar ze zijn het er allen over eens dat de Noordpool binnen dertig tot vijftig jaar ijsvrij zal zijn. Dat zal hoe dan ook tot een exponentiële groei van het scheepsverkeer leiden, voorspellen ze. De noordelijke route zou het immers mogelijk maken voor schepen om ten noorden van het Aziatische vasteland, van de Atlantische naar de Stille Oceaan te varen. Een droom van zeevaarders en de globale opwarming maakt die droom waar.

Biologen luiden intussen de alarmklok. "Bijna 65 procent van de Arctische-Zee-omgeving was in 2015 reeds door schepen bevaren", berichtten VS-vorsers in een studie over de gevolgen van het toenemende scheepsverkeer voor de zeven wereldzeeën. En meer dan de helft van de tachtig zeezoogdiersoorten die zij onderzochten, woont langs een van de twee passages. Als meest bedreigde soorten gelden de narwal, de beloega, de Groenlandwalvis en de walrussen.

De biologen vragen daarom dat de politiek ingrijpt om regels vast te leggen voor scheepvaart over de Noordpool: schepen moeten de belangrijkste jachtgebieden van de walvissen vermijden, hun vaartijden aan de walvismigraties aanpassen, geluid en snelheid reduceren. Zo'n afspraken bestaan er wel al voor de Zuidpool. Enkel in de zone rond het Noorse Spitsbergen zijn regels van kracht.