Disney vs Dreamworks, hoe de strijd tussen 2 studio's een echte 'mierennest' werd

De rivaliteit tussen de twee studio's is al sinds de late jaren '90 aan de gang, maar toch krijgt de hele verhaal vandaag een nieuwe twist. Die komt er door 'Antz'-medewerker Chris Weitz. Maar om te begrijpen waarom zijn mening ertoe doet, moet u eerst weten waarom de strijd tussen Disney en Dreamworks zo'n 'mierennest' geworden is.

Het begon allemaal midden jaren '90, toen Jeffrey Katzenberg - die meewerkte aan grote Disney-producties als 'The Lion King' en 'Beauty And The Beast' - niét werd gepromoveerd tot rechterhand van de toenmalige CEO van het bedrijf. Michael Eisner, de CEO in kwestie, had hem die positie nochtans beloofd. Toen Disney CEO Frank Wells in 1994 stierf in een helikopterongeluk, nam Eisner zijn plaats aan de top in, maar Katzenberg liet hij achter. Sterker nog. Katzenberg werd ontslagen. 

Katzenberg liet het er niet bij en klaagde de studio aan. Disney betaalde hem uiteindelijk 270 miljoen dollar in een minnelijke schikking. 

Zwaar gekrenkt door zijn ervaring bij Disney, begon Katzenberg dan maar zijn eigen filmstudio in samenwerking met producers David Geffen en Steven Spielberg. Dreamworks was geboren. 

'Antz' werd aangekondigd als de eerste grote animatiefilm die Dreamworks zou uitbrengen. Een verhaal over een militaire mierenkolonie die radicaal onder de duim werd gehouden door één fanatieke aanvoerder. 

Klein probleem: Disney was op dat moment al bezig met 'A Bug's Life' (in het Nederlands verschenen als 'Luizenleven'). Een verhaal over een mierenkolonie die onder de duim werd gehouden door een onderdrukkende sprinkhaan. U ziet waar het schoentje wringt.

Disney Pixar kopstukken Steve Jobs en John Lasseter (die laatste is dit jaar ontslagen wegens wangedrag) beweerden dat het 'Bug's Life'-concept al werd gepitcht voor Katzenberg het bedrijf verliet, en dat hij het dus heeft gesloten. "Er is geen twijfel mogelijk dat Jeffrey, op de dag dat hij vertrok, alles wist: het concept, het verhaal, alles." Katzenberg zegt uiteraard het tegenovergestelde. 

Volgens Dreamworks was het scenarioschrijfster Nina Jacobson - die later toevallig ook bij Disney ging werken - die met het idee kwam. Volgens Lasseter ging het echter wel even anders: hij zou het concept voor Disney hebben gepitcht op de exacte dag waarop Katzenberg zijn ontslag kreeg. Bovendien bezocht Lasseter de Dreamworks studio's in 1995, waar hij zijn oud-collega naar eigen zeggen "alles verteld heeft over 'A Bug's Life'." Uiteindelijk kon geen enkele partij zijn exclusiviteit hardmaken. 

Dan was er nog de kwestie van de releasedata. Lasseter vertelde Katzenberg in 1995 dat 'A Bug's Life' in 1998 zou verschijnen, ongeveer rond Thanksgiving, een nationale feestdag die altijd ergens in oktober valt. 

In diezelfde periode zou Dreamworks normaal gezien een eerste tekenfilm op de markt brengen: 'The Prince Of Egypt'. Dat om te vermijden dat hun twee mieren-films te hard met elkaar zouden concurreren. Toch gaf Dreamworks Disney een belletje, met de vraag of ze hun releasedatum voor 'A Bug's Life' niet wat wilden verlaten, zodat hij niet exact tegelijkertijd met hun kinderfilm in de zalen kwam. Dreamworks zag dat als een win-win situatie. Toen Disney - zeker toen nog de grotere vis in de zee - resoluut weigerde om op dat voorstel in te gaan, werd Katzenberg kwaad.

Het valt niet te bewijzen, maar er wordt gefluisterd dat Katzenberg de productie van 'Antz' daarna bewust een jaar naar voren schoof, als wraakactie. Op die manier zou 'Antz' al twee weken in de bioscoop te zien zijn voor 'A Bug's Life' uitkwam, in plaats van een jaar later, zoals aanvankelijk was gepland.

Het nieuwtje van deze week, dat dus van 'Antz'-medewerker Chris Weitz kwam,  schildert Dreamworks in een ander licht. Volgens hem was de originele releasedatum van 'Antz' in 1999 (de datum die ook aan Disney werd doorgegeven) een valse datum. Het was nooit het plan van Dreamworks om 'A Bug's Life' eerst te laten verschijnen, en 'The Prince Of Egypt' was slechts een excuus. 

"We werkten de hele tijd al in een sneltempo aan de film," aldus Weitz. "En je moet weten dat animatiefilms enorm veel werk vragen, dus aan zo'n tempo werken zonder een reden is niet normaal. De verhaallijn trok lange tijd op niks. Alles veranderde constant. We waren er eigenlijk nog niet klaar voor. Niemand van de medewerkers wist wat er aan de hand was, alleen dat ons werk dringend af moest. Nu ik erop terugkijk, weet ik waarom. Dreamworks wilde de concurrentie met Disney aangaan, en hoe..."

Eind goed al goed? Hoewel beide films in goede aarde vielen bij critici en 'Antz' twee weken voorsprong had, was het Disney die met het grote geld ging lopen. 'A Bug's Life' was kindvriendelijker en rustte op de naam van Disney. 'Antz' was meer politiek getint en bevatte thema's die meer voor volwassenen bedoeld waren. Die laatste film bracht 171 miljoen dollar op, maar 'A Bug's Life' verdubbelde dat bedrag bijna met een opbrengst van 363 miljoen. Toch, geen slechte prestaties in zicht.

Weitz blikt terug op die periode als hectisch, maar fijn. "Als we niet eerst in de bioscoop waren verschenen met 'Antz', hadden we het misschien veel slechter gedaan. Het was het doorwerken waard, niet dat ik het opnieuw zo zou doen."

En toch... Het lijkt erop dat de twee studio's niet volledig uitgestreden zijn. Zo waren er nog 'Finding Nemo' (Disney, 2003) en 'Shark Tale' (DreamWorks, 2004), en 'Ratatouille' (Disney, 2007) en 'Flushed Away' (DreamWorks, 2006). Allemaal erg gelijkaardige producties, maar gelukkig leidde de concurrentiestrijd nooit meer zo'n kriebelige mierennest als in 1998.