'Finale slag' om Idlib in de maak: Humanitaire ramp dreigt in laatste bolwerk van rebellen in Syrië

Idlib, een provincie in Noordwest-Syrië met duizenden jihadistische strijders en bijna 1,4 miljoen vluchtelingen uit gebieden die al eerder door het regeringsleger zijn heroverd, is het laatste gebied in Syrië dat openlijk vijandig is tegen het regime van Assad. De Koerden, die aan de overzijde van de rivier de Eufraat hun eigen autonome regio hebben gevormd, wijzen Assads gezag formeel ook af, maar onderhandelen tegelijkertijd met regeringsvertegenwoordigers in Damascus over een akkoord.

Gisteren werd duidelijk dat alle seinen voor het Idlib-offensief op groen staan. Rusland, de belangrijkste militaire partner van Assad, kondigde een militaire oefening aan in de Middellandse Zee voor de kust van Syrië, waaraan 25 schepen meedoen en 30 straaljagers. De oefening begint morgen en duurt een week. "De situatie in Idlib laat veel te wensen over", zei Kremlin-woordvoerder Dimitri Peskov daarop tegen internationale persbureaus.

De Syrische minister van Buitenlandse Zaken, Walid al Moualem, op bezoek in Moskou, kwam daarop met oorlogstaal. "We zetten de laatste stap om een einde te maken aan deze crisis in ons land en ons hele territorium van terroristen te bevrijden."

Idlib is een zogenaamde de-escalatiezone: vluchtelingen uit andere gebieden in Syrië zouden er een veilig heenkomen vinden. Bijna een op de twee inwoners is vluchteling: in totaal bijna 1,4 miljoen inwoners. Iedereen in Syrië die niet wilde leven onder het Assad-regime is de afgelopen jaren per bus naar Idlib gebracht. De secretaris-generaal van de VN, Antonio Guterres, waarschuwt voor een 'humanitaire ramp' als hier een offensief plaatsvindt. Honderdduizenden mensen zouden dan opnieuw vluchten.

Verrader

Deze vluchtelingen kunnen geen kant op. De grens met Turkije zit op slot. Turkije heeft in Idlib meerdere wachtposten, die in het verleden zijn aangevallen door het leger van Assad. Gisteren waren er berichten over een troepenverplaatsing van Turkije naar Idlib. Hoe Turkije zich in dit conflict gaat opstellen, is onduidelijk. Turkije huisvest 3,5 miljoen Syrische vluchtelingen. De Syrische regering maakte bekend dat alle vluchtelingen welkom zijn om terug te keren. Dat lijkt een handreiking naar Turkije. Eerder was het beleid van Assad namelijk andersom: wie vertrokken is, geldt als verrader.

De VN-gezant voor Syrië, Staffan de Mistura, stelde voor om de vluchtelingen uit Idlib via een corridor te laten vertrekken naar andere gebieden in Syrië. Omdat veel inwoners van Idlib in het verzet zaten en gezocht worden door het Assad-regime, moet dit gebeuren onder toezicht van de VN. De Mistura verklaart zich persoonlijk bereid om naar Idlib af te reizen en de vluchtelingen naar veilige grond te loodsen. Anderhalf jaar geleden, vlak voordat Aleppo werd heroverd, opperde De Mistura ook een dergelijk plan, toen tevergeefs.

Rondom Idlib echoën daarmee voor het laatst de aarzelende westerse reacties die we kennen van eerdere offensieven van Assad in Syrië. Gezagsdragers in Europa en de VS zien niet graag dat Bashar al-Assad, beschuldigd van stelselmatige marteling en moord, na ruim zeven jaar oorlog geheel Syrië zo meteen weer in handen heeft. Anderzijds wil geen enkele westerse overheid serieuze pogingen doen om een slagveld te voorkomen: daarvoor is Idlib te zeer het afvoerputje van Syrië.

Gisteren erkende De Mistura voor het eerst wat de Syrische regering al jaren beweert: Idlib zit vol met terroristen van Al Qaida en aanverwante groeperingen, zeker tienduizend, vaak van Europese afkomst. Zij houden in Idlib al jaren enkele buitenlandse gegijzelden vast, onder meer een Italiaan. Het enige dat de VS, Groot-Brittannië en Frankrijk doen om het aantal burgerdoden te beperken, is tegenover het leger van Assad benadrukken dat de inzet van chemische wapens taboe is.