Iedereen wil winter- en zomertijd afschaffen, maar hoe zou dat er nu juist uitzien?

Het Europees Parlement besliste vandaag zich achter het voorstel te scharen om ten laatste in 2021 te klok te verzetten. Concreet willen de Europarlementsleden dat alle lidstaten in maart 2021 voor een laatste keer overschakelen naar de zomertijd. Lidstaten die vervolgens de wintertijd verkiezen, zouden in oktober dat jaar een laatste keer omschakelen.

Het is dus aan de lidstaten zelf om te bepalen of ze naar de permanente zomer- dan wel wintertijd willen overschakelen. De Europese Commissie is er alvast voorstander van altijd de zomertijd te hanteren

Nochtans is die zomertijd niet de standaardtijd, dat is het winteruur. De zomertijd, waarbij de klok een uur vooruit wordt gedraaid, werd in de jaren 70 geleidelijk aan in heel Europa ingevoerd als reactie op de oliecrisis van 1973. Bedoeling was elektriciteit uit te sparen door het in de zomer een uur langer licht te laten zijn. Bovendien slapen de meeste mensen 's ochtends nog wanneer het in de standaardtijd licht wordt. Doordat het 's morgens later licht wordt, komt het daglicht beter overeen met de tijd waarop de meeste mensen opstaan. 

Maken we van de zomertijd de nieuwe standaard, genieten we in de zomer uiteraard van lange terrasjesavonden. Op 21 juni, de langste dag van het jaar, komt de zon op rond 5.30 uur en gaat ze pas opnieuw onder rond 22 uur (zie grafiek). 

Fijn, zeggen voorstanders, maar critici wijzen erop dat het de productiviteit niet ten goede komt omdat we eigenlijk te laat gaan slapen. Ook voor kinderen zou het nefast zijn omdat ze eigenlijk op klaarlichte dag moeten gaan slapen, met alle slaapproblemen van dien.

In de winter is het een ander paar mouwen. Weerman Frank Deboosere wijst er op dat de zon op 1 december pas rond 9.22 uur zou opkomen. Op 1 januari zou het zelfs pas licht worden om 9.45 uur. Bijzonder laat, zeggen tegenstanders van de altijddurende zomertijd, en bovendien gevaarlijk voor het verkeer in de ochtendspits en bijvoorbeeld voor kinderen die lang in het donker naar school zullen moeten gaan. Rusland voerde in 2011 de permanente zomertijd in, maar kwam daar in 2014 al op terug omdat werknemers klaagden dat ze in het pikdonker naar hun werk moesten rijden.

Een voordeel zou wel zijn dat het eind december niet al om 16.45 uur donker zou worden, maar pas een uur later, om 17.45 uur. Veel werknemers zouden daardoor toch nog een streepje zon te zien krijgen op het einde van hun werkdag en ook de avondspits zou - zij het maar deels - nog in het licht verlopen.

Tegenstanders van de permanente zomertijd wijzen er op dat we in de standaard- of wintertijd eigenlijk al voorlopen op onze 'normale' tijd. Want geografisch ligt België binnen de West-Europese Tijdzone en zou het bij ons eigenlijk even laat moeten zijn als bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk of Portugal (zie kaart). Ook Nederland, Frankrijk en Luxemburg bevinden zich in die situatie.

De Belgische tijd liep in het verleden wel gelijk met het Verenigd Koninkrijk. Pas tijdens de Eerste Wereldoorlog werd ons land door de Duitse bezetter verplicht zijn klok gelijk te zetten met Duitsland. Na de oorlog keerden we terug naar de Britse standaardtijd GMT (Greenwich Mean Time), die we aanhielden tot aan de Tweede Wereldoorlog. Duitsland verplichtte ons toen opnieuw de klok te verzetten en deze keer bleef de situatie na de bevrijding dezelfde.

Daardoor zitten we nu nog altijd een uur 'voor' op de normale tijd. Altijd zomertijd zou daar nóg eens een uur bijdoen. 

Altijd wintertijd dan maar? In de winter zou er dan niets veranderen: eind december wordt het dag rond 8.45 uur en gaat de zon rond 16.45 onder. Het verschil komt er uiteraard pas in de zomer: op 21 juni zou het dan niet 'pas' om 5.30 uur licht worden, maar wel al om 4.30 uur. De zon zou 's avonds niet ondergaan om 22 uur, maar 'al' om 21 uur. 

Voorstanders beschouwen die uren als 'normaler', tegenstanders zien de ochtendlijke uren licht als 'verloren'. Wat heb je aan daglicht om 4.30 uur? Al zou dat nadeel wel omgebogen kunnen worden in een voordeel door werknemers bijvoorbeeld toe te laten vroeger te beginnen werken in de zomer.

Ook in wetenschappelijke literatuur worden de voordelen van zomertijd in twijfel getrokken. Dat er minder verkeersongelukken plaatsvinden doordat het langer licht is in de zomer valt bijvoorbeeld wetenschappelijk niet hard te maken. 

Wat er ook van zij, het zijn de Europese lidstaten zelf die na de afschaffing van de wissel mogen kiezen naar welke standaardtijd ze overschakelen. Want de wissel is dan wel vastgelegd in een Europese verordening, de tijdzone zelf waar elke lidstaat toe behoort, niet. 

Het wordt in theorie dus mogelijk dat er nieuwe verschillende tijdzones komen in de Europese Unie.