Hoe sp.a blijft worstelen met (transit)migratie

"Het interview van Johan Vande Lanotte is er ver over. Zijn stoere (N-VA-)taal is flauw. Waar is het links pleidooi voor alternatieven? Pleit de sp.a nu voor meer N-VA?" Onder meer Alexis De Swaef, de Franstalige voorzitter van de Liga voor Mensenrechten, bond op Twitter de kat de bel aan nadat de Oostendse burgemeester in De Morgen gepleit had voor een afhandelcentrum waar transitmigranten gecontroleerd en geregistreerd zouden worden.

Meteen probeerden verschillende sp.a'ers Vande Lanottes woorden te nuanceren. Vooral het woord 'afhandelcentrum' lag zwaar op de maag, bleek onder meer bij Ben Segers van de studiedienst. "Een echt slechte term", noemde die het op Twitter. Om er onmiddellijk aan toe te voegen dat "zo'n provinciaal centrum voor 'onderschepte transitmigranten' wél een goed idee is".

Ook op de redactie van De Morgen liepen vrijdag verschillende reacties van (ex-)sp.a'ers binnen. Onder meer van Samira Atillah, die in een opiniestuk de "flinkse uitspraken" een "klap in het gezicht" noemt. De partij worstelt al langer met haar communicatie over migratie, ziet de Gentse politicoloog Carl Devos. "Ze heeft een communicatieprobleem. Het lijkt alsof men intern overhoop ligt met zichzelf, zelfs al hoeft dat niet per se het geval te zijn. Dat is natuurlijk niet goed voor de partij."

Twee strekkingen

Er zijn binnen sp.a altijd twee flanken geweest als het gaat over migratie, waarbij iemand als Vande Lanotte een typisch voorbeeld is van die hardere aanpak. Aan de andere kant heb je mensen als Yasmine Kherbache en Bert Anciaux, die veel meer voor openheid staan. "Die twee visies zijn er, en je kan niet zeggen dat één van beide moreel verwerpelijk is. Ze hebben beide een grond van bestaan, maar ze botsen met elkaar", zegt Mark Elchardus, de voormalige huisideoloog van sp.a. "Men wil alles wat een beetje lijkt op harde taal vermijden, om die andere groep binnen de partij niet voor het hoofd te storen, terwijl een aantal aspecten van de aanpak van illegaliteit natuurlijk onvermijdelijk hard zijn. Dat vertroebelt de communicatie."

"Die spanning zat er altijd al bij sp.a", vult Devos aan. "Dat die nu naar aanleiding van de uitspraken van Vande Lanotte weer naar boven komt, is niet nieuw, en daar zal de partij ook de komende jaren mee sukkelen." Dat werd meteen geïllustreerd door Renaat Landuyt. De burgemeester van Brugge sprak nog wat forsere taal dan zijn collega, en stelde voor om het aantal plaatsen in gesloten centra voor transitmigranten op te krikken, nu de druk in de kustgemeenten toeneemt. 

"Sp.a zoekt al een hele tijd naar een genuanceerder verhaal, waarin een strenge maar ook een sociaal-humane kant zit, en heeft dat misschien ook gevonden", zegt Devos. De moeilijkheid is dat de ene meer de strenge kant wil benadrukken, en de andere eerder die softere kant. Devos: "Toch is er minder interne tegenspraak dan we denken, want vaak gaat het om het benadrukken van andere facetten van dezelfde partijlijn."

Glashelder

Bij sp.a klinkt het dat hun standpunt nochtans glashelder is. "Mensen die op de vlucht zijn, moeten op een humane manier opgevangen, geholpen en begeleid worden. Wie op de vlucht is voor oorlog of vervolging, kan een asielaanvraag indienen. Als die wordt goedgekeurd, moet er gezorgd worden voor een vlotte inburgering, lessen Nederlands en begeleiding naar een job. Als de asielaanvraag wordt afgewezen of als migranten weigeren om een asielaanvraag in te dienen, kunnen ze niet in ons land blijven en moeten de bevoegde ministers zorgen voor een humane uitwijzing. Om dat mogelijk te maken, is er nood aan voldoende capaciteit in gesloten centra. Wat Johan Vande Lanotte en Renaat Landuyt daarover vandaag zeggen, ligt inhoudelijk in lijn met het partijstandpunt", benadrukt het partijhoofdkwartier.

Wat de uitspraken van Vande Lanotte en Landuyt ook verklaart, is het feit dat zij als burgemeester op het terrein geconfronteerd worden met de problematiek van de transitmigranten, in tegenstelling tot de meerderheid van hun partijgenoten. En de gemeenteraadsverkiezingen naderen. "Ze zullen allebei goed moeten scoren om burgemeester te blijven", schetst Devos. "Onderschat niet hoezeer dat probleem van transitmigranten leeft in West-Vlaanderen. Dat kandidaat-burgemeesters die vechten voor hun positie het probleem fors willen aanpakken, is een universele wet, of dat nu socialisten zijn of iemand anders."

Ook Elchardus benadrukt dat sp.a niet de enige partij is die worstelt met het migratiethema. "Ook CD&V en Open Vld hebben moeite hebben om een genuanceerd migratiestandpunt in te nemen. In feite heeft enkel N-VA een duidelijke lijn."