Zomer- of wintertijd? Europa luistert naar u, maar wat nu?
Het is een veelgehoorde verwijt: Europa zou niet luisteren naar de mensen. Vorige week gaf Jean-Claude Juncker, de voorzitter van de Europese Commissie, tegengas: de Europeanen willen de wintertijd afschaffen, meende hij te weten. En dus zal de Commissie snel een voorstel doen om ons altijd in de zomertijd te houden. Maar zover zijn we nog niet.
Europa luistert!
Als de Europese Commissie wetsvoorstellen voorbereidt, dan polst ze tegenwoordig haast altijd naar uw mening. Op de website van de Europese Unie is er een pagina met "raadplegingen".
Tot 9 oktober kan u bijvoorbeeld uw visie kwijt op handelsnormen voor aquacultuurproducten. Als u wat wil vertellen over de langetermijnstrategie voor de reductie van broeikasgassen hebt u eveneens nog meer dan een maand de tijd. Indien u een mening heeft over Europese factureringsregels, dan moet u zich wat meer haasten: tot 20 september kan u de Commissie laten weten wat er volgens u anders moet aan de huidige aanpak.
Jaarlijks worden er vele tientallen bevragingen georganiseerd, over grote en principiële kwesties, maar net zo goed over ultratechnische details in een of ander beleidsdomein dat momenteel op de Europese agenda staat.
Wil u daar wat over zeggen? Hou u dan vooral niet in. Het maakt niet uit of u kennis van zaken heeft. U vult een vragenlijst in, en haast altijd is er een open ruimte waar u nog eens duidelijk kan maken wat er voor u echt belangrijk is.
Voor werkelijk alles wat op de agenda staat, wordt er een moment van inspraak georganiseerd.
Als een bevraging is afgelopen, maakt de Commissie een rapport waarin ze de reacties samenvat en zegt welke tendenzen ze ziet. Heel dikwijls geeft ze ook aan dat ze de suggesties die op deze manier naar voor kwamen, zal opvolgen.
Dat klinkt behoorlijk transparant en democratisch: voor werkelijk alles wat op de agenda staat, wordt er een moment van inspraak georganiseerd.
Fijne plekken op het internet
Maar er is een probleem: er zijn op het internet blijkbaar fijnere plekken dan de website van de Europese Unie. Men kan het de Commissie niet kwalijk nemen, want ze probeert echt de aandacht te vestigen op de raadplegingen die ze organiseert, maar meestal valt de respons tegen.
Een kleine 3000 Europeanen vertelden in het begin van het jaar hoe volgens hen fakenieuws zou moeten worden aangepakt. Op een raadpleging over hoe de Unie databases moet reguleren, kwamen er 113 antwoorden. Dikwijls zijn er letterlijk maar een handvol reacties. Heel representatief voor de Europese Unie, die bestaat uit ruim een half miljard inwoners, is dat niet.
Bovendien komen de reacties dikwijls uit eenzelfde hoek, en zijn het haast kopieën van elkaar. Dat komt omdat belangenorganisaties hun leden weleens oproepen om een raadpleging in te vullen, en op die manier sterk op de resultaten te wegen. Dat is begrijpelijk natuurlijk, en je kan het die organisaties niet verwijten. Als er nieuwe regels over visserij worden vastgelegd, dan zullen de visserijorganisaties de vissers stimuleren om zeker hun gedacht te zeggen.
De Commissie bedoelt het goed, want in principe kan elke organisatie of elke burger zijn mening kwijt, maar in de prakijk kan moeilijk worden volgehouden dat de raadplegingen een weergave zijn van alle visies die er in de Unie leven.
Een absoluut record
De Commissie was erg opgetogen dat de bevraging over de zomertijd tot veel reacties leidde: maar liefst 4,6 miljoen Europeanen vulden de vragenlijst in. Dat is een absoluut record. En dus was de Commissie er als de kippen bij om aan te kondigen dat ze rekening zou houden met de resultaten. De Commissie luistert wel degelijk naar wat u zegt, zo klonk het.
Prima, want als er 4,6 miljoen reacties zijn, dan reageerde ongeveer 1% van de meerderjarige Europeanen. Dat is best veel. Een gewone opiniepeiling bereikt nooit zoveel mensen.
Het zijn vooral voorstanders van de afschaffing van de omschakeling tussen zomer- en wintertijd die hun stem lieten horen.
Maar de kanttekeneningen blijven overeind: zijn we er zeker van dat die 4,6 miljoen representatief zijn voor àlle Europeanen? Het valt op dat vooral de Duitsers heel goed vertegenwoordigd zijn, met meer dan drie miljoen.
We kunnen vermoeden dat enkele Duitse organisaties hun achterban hebben opgeroepen om de bevraging in te vullen, terwijl Italianen of Roemenen amper reageerden.
Het zijn bovendien vooral voorstanders van de afschaffing van de omschakeling tussen zomer- en wintertijd die hun stem lieten horen: haast 85% wil de klok niet meer verzetten. Vermoedelijk is er vooral in die hoeken gemobiliseerd.
En wat nu?
Als de Commissie zegt dat ze weet wat de Europeanen willen, is dat dus misschien wat kort door de bocht. Maar zelfs als een werkelijke meerderheid tegenstander is van de omschakeling, is het nog niet zo duidelijk hoe het nu verder moet: vasthouden aan de wintertijd, of aan de zomertijd?
De grootste groep van de respondenten zou altijd zomertijd willen. Of iedereen zich ook realiseert dat het in de winter in onze contreien dan pas tegen tien uur licht wordt, is niet zo duidelijk. Misschien willen Europeanen vooral dat het altijd zomer is en dat de zon elke avond lang blijft schijnen. Daar kan de Commissie helaas niet voor zorgen.
De macht van de Commissie wordt weleens overschat, ook als het gaat over haar impact op de wetten. Ze doet voorstellen, maar ze beslist er niet over.
De Commissie zal dus gauw een wetsvoorstel doen, en dat zal dan behandeld worden door het Europees Parlement en door de Raad van Ministers. Het Europees Parlement kiezen we elke vijf jaar rechtstreeks. De Raad van Ministers bestaat uit een minister uit elke lidstaat. Hoe meer inwoners, hoe zwaarder het gewicht van een minister. Uiteindelijk moet er een meerderheid behaald worden in zowel het Parlement als de Raad.
Een half uur schuiven
Dat zal nog niet eenvoudig zijn. Emoties laaien blijkbaar op als het over de tijd gaat. We weten nu wat de mening is van 4,6 miljoen Europeanen, vooral mondige Duitsers. Maar of parlementsleden en ministers het op dezelfde manier zien, en het gevoel hebben dat hun achterban hetzelfde wil, is niet zeker. De standpunten lopen uiteen, zoals over haast elk thema op de Europese agenda.
Het probleem is dat er in dit dossier moeilijk een compromis kan worden gevonden.
Meestal start dan de moeizame zoektocht naar een vergelijk. Na veel palavaren, doet iedereen water bij de wijn en komt er een besluit waar niemand helemaal gelukkig mee is, maar ook niemand radicaal ontevreden.
Het probleem is dat er in dit dossier moeilijk een compromis kan worden gevonden. De opties zijn op het eerste gezicht beperkt: ofwel altijd zomertijd, ofwel altijd wintertijd, ofwel een afwisseling tussen beide.
Misschien moet er maar iemand voorstellen om in het midden te landen: we schuiven een half uur op, en zetten de klok precies tussen zomer- en wintertijd. Als het zo gek niet zou klinken, het zou het perfecte Europese compromis zijn.
VRT NWS wil op vrtnws.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst. Wilt u graag zelf een opiniestuk publiceren, contacteer dan VRT NWS via moderator@vrt.be.