Het tussentijds rapport van de Vlaamse jeugdinstellingen, dat maandag aan de Commissie Welzijn van het Vlaams Parlement werd overgemaakt, is vernietigend. De jongeren leven er in veel gevallen in omstandigheden die te wensen overlaten. Zo bleef er onder meer een jongere twee weken in de isoleercel zonder boeken of muziek en zijn de sanitaire voorzieningen beneden alle peil.

LEES OOK. Vernietigend verslag over Vlaamse jeugdinstellingen: 14 dagen in isoleercel, smerige infrastructuur en straf voor te veel boter op boterham

Maandag kwam er al veel kritiek op van parlementsleden, stelde ook minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) vast. “We kunnen als parlement uiteraard niet zeggen dat we dit niet gezien hebben”, zei hij in De Ochtend op Radio 1. “Het is belangrijk dat die zaken vastgesteld zijn. Nu is het aan ons om daar antwoorden op te bieden. We weten dat de dingen beter moeten en dat we moeten investeren. We gaan hier zeker mee aan de slag.”

Vandeurzen benadrukt wel dat het om een tussentijds rapport gaat, en dat overhaaste maatregelen niet zullen genomen worden. “We moeten nu aanbevelingen maken voor de overheid. Niet in een sfeer van vijandigheid, wel in een constructieve sfeer en in dialoog met de voorzieningen.”

Erg kritisch

Twaalf vrijwilligers brengen elke maand een bezoek aan een aan hen toegewezen jeugdinstelling, in opdracht van Kinderrechtencommissaris Bruno Vanobbergen. De ‘maandcommissarissen’ nemen er maandelijks onaangekondigd een kijkje nemen naar de leefomstandigheden en praten er met de jongeren.

De tussentijdse verslagen van januari tot juni zijn intussen overgemaakt aan de leden van de Commissie Welzijn van het Vlaams parlement. En die verslagen zijn erg kritisch voor de omstandigheden in bepaalde instellingen. Zo meldt de maandcommissaris van gemeenschapsinstelling De Zande in Wingene dat minderjarigen er een document moeten ondertekenen waarin ze verklaren geen beroep te zullen aantekenen tegen hun plaatsing, anders kunnen ze niet van een aantal privileges genieten. In gemeenschapsinstelling De Zande in Beernem moest een jongere die de Zelfmoordlijn wilde contacteren dan weer twee weken wachten op toestemming.

Verder blijken de regels voor heel wat jongeren te streng. In bepaalde voorzieningen moeten de bewoners al rond 21 uur uur gaan slapen, omdat de wissel tussen dag- en nachtploeg dan gebeurt. In gemeenschapsinstelling De Kempen - De Markt verbleef een jongere volgens het verslag 14 dagen in een isoleercel zonder boeken of muziek, elders kreeg een jongere een strafpunt omdat hij te veel boter op zijn boterham had gesmeerd.

Tot slot kampen heel wat voorzieningen met verouderde en soms smerige infrastructuur. In De Zande in Beernem zijn er geen toiletten op de kamers en moeten de meisjes ‘s nachts een nachtemmer gebruiken, De Grubbe in Everberg kampt met schimmel en vocht. Een jongere klaagde er ook dat een kapotte douchekop werd vervangen door een plastic fles.

Ik viel van mijn stoel toen ik dit las

Vlaams parlementslid Lorin Parys (N-VA) reageert verbolgen. “Ik viel eerlijk gezegd van mijn stoel toen ik dat las”, zegt hij. Hij verwijst onder meer naar het document dat minderjarigen in Wingene moeten ondertekenen. “In welk land kan zoiets in godsnaam? Wist de administratie hiervan af?”, vraagt hij zich af. “De grondrechten van de jongeren worden hier aangetast.” Parys noemt de situatie in de jongereninstellingen “absoluut ontoelaatbaar” en vraagt dat er dringend een crisismanager wordt aangesteld om de situatie recht te trekken. “Ik weet niet hoeveel verder mijn mond nog kan openvallen.”

Het tussentijdse verslag van de maandcommissarissen wordt op woensdag 12 september besproken in de Commissie Welzijn van het Vlaams parlement.