Getuigenissen uit de jeugdinstellingen: van "pijnlijke greep richting isolatiecel" tot "ik slaap op een blok beton"

Welke straffe taal staat in het rapport? Enkele zinsneden die eruit springen...

"We mogen pas roken vanaf 16 jaar. Televisie is beperkt en er is geen internet als afleiding. Weekends zijn vaak heel eenzaam."

"Het cachot is niet menswaardig." (over de isolatiecellen)

"Iemand moest drie maanden in de instelling blijven. Door organisatorische moeilijkheden kwam er niet op tijd een evaluatiegesprek. Gevolg: drie maanden verlenging."

"Een meisje vertelt dat ze wordt gepest in de groep. Ze heeft een andere plek gevraagd aan tafel zodat ze niet bij het pestersduo moet zitten. Dit werd besproken op team, maar er werd beslist dit niet te doen omdat iedereen dit dan kan vragen."

"Een meisje kwam terug van de begrafenisdienst van haar grootmoeder. Op de bijeenkomst met de familie mocht ze niet aanwezig zijn. Organisatorisch te moeilijk. Er waren drie agenten bij haar in de viering, naast een opvoeder. De agenten waren in burger, maar droegen hun wapen zeer opzichtig, wat ze spijtig en vernederend vond."

"Ze stellen de vraag of het wel kan dat ze tijdens het eten én tot een half uur na het eten niet naar het toilet mogen gaan. Doen ze dit toch, gaat er een opvoeder mee en moeten ze de hele tijd zingen."

"Iemand signaleert dat ze de greep waarmee ze naar de isolatiecel wordt gebracht, niet aangenaam vindt. Het zijn ook altijd andere grepen. Ook dat er een pijnprikkel wordt toegediend, vindt ze niet kunnen."

En nog wat straffe citaten uit het tijdelijk rapport van de zogenoemde "maandcommissarissen", experten en vrijwilligers die maandelijks instellingen bezoeken en noteren wat ze zoal allemaal opvangen...

"Patiënt slaapt op een betonnen blok. Wel een matras, geen bedbodem. Heeft last van zijn rug."

"Bord niet leegeten kan leiden tot een uur vroeger naar bed."

"De consulenten van de sociale dienst zijn soms amper of niet te bereiken."

"Als iemand praat tijdens het tv-moment, wordt de groep gestraft."

"Het eten is niet lekker, en er is geen mogelijkheid tot halal-maaltijden."

"Het hek rond de instelling voelt als een gevangenis aan."

Maar, het dient gezegd, ook vaak positieve commentaren: vaak over begeleiders en opvoeders die hun uiterste best doen, opvallend hoe de inzet van het grootste deel van de personeelsleden wordt geprezen. Ook te lezen: "leuke initiatieven en activiteiten in de instelling", positiefs over de medebewoners...

Dit zijn klachten en besognes van de jongeren in besloten omgeving, maar ook het personeel heeft heel wat grieven. Volgens Groen-parlementslid Elke Van den Brandt zijn ze met te weinig én zijn ze niet goed genoeg opgeleid. Wat zeggen ze zelf?

"Te weinig personeel voor alle nodige contacten met de bewoners."

"Als er telkens een begeleider mee moet naar buiten, kost dit veel tijd. Daardoor vertraagt alles."

"Er is geen uitwisseling tussen de opvoeders in de leefgroepen en het onderwijspersoneel. Beiden lijken elkaar en elkaars werking niet te kennen."

"Leerkracht haalt aan dat ze soms eerder de rol hebben van vormingswerker in plaats van leerkracht."

"Richtlijnen rond straffen zijn niet concreet. En er is een motivatieprobleem bij bepaalde personeelsleden."

En dan is er nog de infrastructuur. Vaak totaal niet in orde. Enkele flarden uit het rapport:

"De isolatiecel oogt afschrikwekkend."

"Oude infrastructuur van het gebouw valt op. Het oogt triest, afgeleefd, vochtig."

"Door de oude infrastructuur kan niet iedereen gelijktijdig douchen of is het water niet altijd even warm. Soms is er ook geen warm water."

"Een jongere klaagt over de schimmel op de muur in zijn kamer en het lawaai van de spoelbak van het toilet ’s nachts."

"Er was een te lange tijd een toilet op een kamer stuk."

"Meisjes vertellen dat het heel warm is geweest de voorbije weken in de gebouwen. De ramen kunnen niet open. Er is enkel een klein ventilatierooster."

Kortom, minister Vandeurzen heeft een dik rapport vol angels en pijnpunten gekregen. Hij zei al het probleem te willen aanpakken, mét behoud van het systeem van de zogenoemde maandcommissarissen.