Wat is er aan de hand in onze winkelstraten?

Niet het onlineshoppen is een hedendaagse vloek in de winkelstraat. Maar het gewijzigde gedrag van u en ik als consument. Henri Appelstein, medeoprichter en eigenaar van de Belgische modeketen LolaLiza, noemt 2017 een "moeilijk jaar" en zegt dat de hele modesector onder druk staat. Met zijn keten boekte hij vorig jaar voor het eerst een bedrijfsverlies van 3,2 miljoen euro. Zelfs mét online aanwezigheid. 

Bart Claes, mede-CEO van de Belgische modeketen JBC, nuanceert dat hele onlineverhaal dan ook. "Er is meer aan de hand. Het consumptiepatroon is gewijzigd. Dat is al eventjes aan de gang, maar we hadden onze blik allemaal verkeerdelijk op online om het patroon te duiden. De vraag neemt af omdat consumenten hun budget anders besteden. Ze vinden andere dingen belangrijker. De nieuwste iPhone, maar ook nieuwe consumptieproducten die er pakweg drie jaar geleden nog niet eens waren, zoals Netflix. Het is dus méér dan de onlinetrein."

'Netflix en smartphones'

Daar is retailprofessor Gino Van Ossel (Vlerick) het mee eens. Zeker voor modeartikelen ziet hij het aandeel online niet boven de 50 procent kruipen. "Dat betekent dat ruim de helft van de kledingaankopen nog steeds in de fysieke winkels zal gebeuren." Onderzoek van het Duitse marktonderzoeksinstituut GfK bevestigt dit. Vergeleken met de gemiddelde Europese shopper blijft de winkel nog steeds heel belangrijk voor de Belg. Amper 14 procent wordt online aangekocht. 

"De klassieke modeketen krijgt evenwel steeds meer concurrentie van Netflix", zegt Van Ossel met een boutade. "De consument heeft vandaag andere prioriteiten. Zeker de jongere generaties passen hun bestedingspatroon aan. Technologie en beleving staan hoger in de rangschikking dan mode." Werchter, Pukkelpop, Netflix, smartphone. "Het zijn allemaal uitgaven die ten koste gaan van de kledingaankopen", schetst Van Ossel. 

De Belgische detailhandel verkeert in zwaar weer, zo blijkt ook uit cijfers van onderzoeksbureau Eurostat. De gemiddelde verkoop daalde vorig jaar met 2,5 procent. 4,3 procent, dat is het gemiddelde percentage dat een huishouden vandaag spendeert aan kleding en schoenen. Het is een van de kleinste uitgaven uit het hele huishoudbudget, en het groeit al jaren niet meer. 

'Stille revolutie'

"Internationaal zien we dat overal een beetje opspelen. De middenklasse staat wat onder druk, waardoor de consument meer dan vroeger naar het prijskaartje kijkt", zegt Van Ossel. "Om het met een oude oneliner te zeggen, voor arme mensen zijn lage prijzen noodzakelijk, voor rijke mensen zijn ze leuk. Als we ergens een korting kunnen krijgen, of iets goedkoper kunnen kopen, dan doen we dat." 

En zo is er een stille revolutie bezig met de typische polarisatie tussen goedkoop en duur. Goedkope ketens genre Action, Primark of Decathlon doen het heel goed. 'Waarom een gekke prijs betalen voor een voetbalshirt, denkt de consument.' En ook duurdere merken ondervinden weinig last. 'We willen ons ook nog ergens mee onderscheiden.' 

Maar alles wat daartussen steekt, het zogeheten middensegment, ondervindt wel degelijk dat gewijzigde bestedingspatroon aan den lijve. Met als gevolg dat de marges van de handelaars krimpen. Winkels die al jaren flirten met rode cijfers, krijgen dit niet snel rechtgetrokken. Getuige uw leeglopende winkelstraat. Wie rondloopt in de klassieke winkelstraat ziet de fysieke gevolgen met eigen ogen. Begin dit jaar telde het retailonderzoeksbureau Locatus 21.027 leegstaande winkelpanden, 858 meer dan een jaar eerder.

Wouter Torfs van de gelijknamige schoenenketen beaamt dat het geen makkelijke maanden waren. "Al mogen wij zelf niet klagen. De verkoop blijft stabiel. Met dank aan de e-commerce. In augustus verkochten we in de winkels 3,8 procent meer, online was dat ruim 30 procent. Onze stenen winkels blijven belangrijk. Maar je kan het licht van de zon niet ontkennen."