Defensieminister VS: "Trump vertoont gedrag en begrip van 10- of 11-jarige"

De eerste reactie van Donald Trump op een gifgasaanval van de Syrische dictator Bashar al-Assad is simpel: die man moet dood. "We maken hem verdomme af! Kom op. We maken ze allemaal af", zegt de Amerikaanse president in april 2017 over de telefoon tegen zijn minister van defensie Jim Mattis. "Ik ga er meteen mee aan de slag", zegt Mattis, en legt neer.

"Dat gaan we dus niet doen", zegt Mattis vervolgens tegen een medewerker. Ze bedenken als alternatief een kleinschalige luchtaanval. Het voorstel wordt door de president goedgekeurd en uitgevoerd.

Zo werkt het dus, in het Witte Huis van Trump. In het nieuwe boek Fear beschrijft journalist Bob Woodward gedetailleerd hoe de adviseurs van de president continu proberen zijn gevaarlijkste plannen af te zwakken of te dwarsbomen. Soms door hem gewoon te negeren, soms door papieren van zijn bureau weg te halen zodat hij ze niet kan tekenen. "Het voelde alsof we continu langs de rand van de afgrond liepen", zegt Trumps voormalige secretaris Rob Porter, die met Mattis, stafchef John Kelly en economisch adviseur Gary Cohn de presidentiële impulsen probeerde te kanaliseren.

Dat lukte niet altijd, erkent Porter. "Soms vielen we over de rand. En dan werd er [door de president] actie ondernomen."

Dinsdag lekten de eerste passages uit van het nieuwe inkijkje in het Witte Huis. The Washington Post, tevens de werkgever van Woodward, las als eerste een exemplaar van zijn boek. Voor een deel klinken de onthullingen bekend: eerder dit jaar deden societyjournalist Michael Wolff, FBI-directeur James Comey en Trumps medewerkster Omarosa Manigault al boekjes open over hun ervaringen met de president.

Reputatie Woodward

Woodwards boek zal minder makkelijk door de president als leugen kunnen worden weggezet: als een van de twee onthullers van het Watergate-schandaal dat president Richard Nixon in 1974 de kop kostte, heeft Woodward een rotsvaste reputatie. Ook al zijn de meeste van zijn bronnen anoniem, de informatie komt allemaal uit de eerste hand, schrijft hij. Hij sprak honderden uren met de meest nabije adviseurs van de president, en heeft de gesprekken allemaal op band vastgelegd.

Hij kreeg bij voorbaat steun uit onverdachte hoek. "Ik heb ervan langs gekregen in een boek van Bob Woodward", aldus Republikeins adviseur en Trump-verdediger Ari Fleischer op Twitter. "Er waren citaten die me niet bevielen. Maar nooit, geen enkele keer, dacht ik dat Woodward iets verzonnen had. Anonieme bronnen zijn loslippiger en kunnen zich meer vrijheid veroorloven. Maar Woodward is altijd recht door zee. Iemand heeft hem dit verteld."

"Beroepsleugenaar"

Natuurlijk komen weer kleurrijke kwalificaties voorbij – over de president (afkomstig van zijn adviseurs) en over zijn adviseurs (afkomstig van de president). Stafchef Kelly over Trump: "Hij is een idioot. Het is ondoenlijk hem te overtuigen van wat dan ook. Hij is ontspoord. We zijn in Crazytown. Ik heb geen idee waarom wij hier zijn. Dit is de slechtste baan die ik ooit heb gehad." Volgens adviseur Cohn is Trump "een beroepsleugenaar". Ex-stafchef Reince Priebus noemt Trumps slaapkamper, waar de president twittert en tv kijkt, "de werkplaats van de duivel", en noemt de ochtenden dat Trump twittert "het heksenuur".

Trump op zijn beurt noemt Priebus "een rat die maar wat rondscharrelt". Hij spot met nationaal veiligheidsadviseur H.R. McMaster, die met zijn opgezette borst en goedkope pakken "een bierverkoper" is. En minister van Justitie Jeff Sessions is "een achterlijke idioot" en "een stomme zuiderling, die het niet eens redde als plattelandsadvocaat in Alabama".

Opstappen

Veel adviseurs denken er over om op te stappen, maar niemand doet dat. "Ministers van Defensie hebben niet voor het zeggen voor welke president ze werken", zegt Mattis tegen vrienden.

Maar ze blijven geschokt over de achteloosheid van de president, vooral in internationale zaken. Na een briefing over nieuwe spionageactiviteiten op het Koreaanse schiereiland, waardoor raketlanceringen razendsnel kunnen worden ontdekt, vraagt Trump zich af waarom zijn land überhaupt geld in de regio steekt. "Om de Derde Wereldoorlog te voorkomen", zegt Mattis. Na de vergadering zegt de minister van Defensie dat Trump het gedrag en begrip vertoont van een "10- of 11-jarige".

Onthullend is Trumps reactie na de rellen in Charlottesville vorig jaar. Aanvankelijk geeft hij beide kanten van het politieke spectrum de schuld. Op aandringen van zijn adviseurs veroordeelt hij in tweede instantie de neonazi’s die de rellen hebben ontketend en die een tegendemonstrant hebben doodgereden. Maar meteen na die toespraak zou hij volgens Woodward gezegd hebben dat dat "the biggest fucking mistake" was die hij als president had gemaakt, en de slechtste toespraak die hij ooit had gehouden.

Reactie Trump

Woodward heeft hardnekkige pogingen gedaan ook de president voor zijn boek te spreken te krijgen. Hij heeft via zes verschillende personen een verzoek ingediend, maar dat werd steeds geweigerd. Begin augustus kreeg hij de president toch telefonisch te spreken – een gesprek dat ook weer is opgenomen, en dinsdag op internet is gezet. Trump zegt dat hij Woodward graag te woord had gestaan, en zegt dat de verzoeken hem nooit hebben bereikt. Later in het gesprek moet hij toegeven dat minimaal een van de tussenpersonen (senator Lindsey Graham) het er wel degelijk met hem over heeft gehad.

Nadat Woodward hem heeft verteld dat het een "hard" boek geworden is, zegt Trump dat het dus een "onnauwkeurig" boek is – ook al heeft hij het niet gelezen. "We zullen zien", zegt hij dan. En dan draait hij de riedel af die hij steevast afdraait, als hij kritiek krijgt. "Wat nauwkeurig is, is dat niemand het ooit beter heeft gedaan dan ik als president. Het land draait heel goed. We doen het economisch beter dan ooit. We doen het beter met werkloosheid dan ooit eerder. Weet je van alle dingen die ik heb gedaan en nog steeds doe. Je begrijpt al die dingen, toch?"