Beeldboek van Khaled Hosseini over vluchtelingen tussen vrees en hoop

Dat bestsellerschrijver Khaled Hosseini het hart op de juiste plaats draagt, is al langer bekend. Nu schenkt hij de opbrengst van zijn nieuwste geïllustreerde boek Bede aan de zee integraal aan het Hoog Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR). Hosseini is al een poos goodwill-ambassadeur van deze organisatie. Zelf vluchtte de arts en auteur van De vliegeraar en Duizend schitterende zonnen in 1980 – hij was toen amper 15 jaar – uit Afghanistan naar de Verenigde Staten.

De vluchtelingenthematiek blijft rondspoken door Hosseini’s literaire verbeelding. In het geïllustreerde korte verhaal Bede aan de zee knoopt hij aan bij de dramatische geschiedenis van de driejarige Syrische vluchteling Aylan Kurdi. Wie herinnert zich niet het hartbrekende beeld van de dode kleuter op zijn buik – rood shirtje, blauw broekje – op het strand van het Turkse Bodrum? Het jongetje verdronk op 2 september 2015 in de Middellandse Zee tijdens een poging van zijn familie om in een overvolle – en al snel gekapseisde – rubberboot Europa te bereiken.

Even werd Aylan hét symbool van de strijd tegen een bikkelhard vluchtelingenbeleid. Even maar. Hosseini vraagt zich af waarom de universele verontwaardiging toen zo snel uitdoofde. Alleen al in het jaar na Aylans dood verloren nog eens 4.176 mensen het leven of raakten vermist op zee.

Bede aan de zee, dat Hosseini in één namiddag schreef, is een eenvoudige, uitgepuurde parabel. Een universele geschiedenis van een Syrische vader en zijn zoon Marwan die op een strand wachten om door mensensmokkelaars te worden ingescheept naar Europa. De moeder is omgekomen en paradeert nog slechts door de herinneringen die de vader ophaalt aan vervlogen, weldadige zomers en aan de stad Homs. Ooit zo tolerant en bruisend, nu een oorlogsgebied. ‘Jij weet dat je van een bomkrater een zwemkuil kunt maken. Jij hebt geleerd dat donker bloed beter nieuws is dan licht bloed’, bezweert de vader zijn zoontje. De aquarellen van Dan Williams geven de overgang van idylle naar rauwe oorlog weer in een steeds donkerder, onstuimiger kleurenpalet.

In zijn vorige boeken kon Hosseini larmoyantie worden aangewreven. Maar in deze fabel met sensibiliserend karakter houdt hij het sober. Aan het eind laat hij de hoop gloren, tot je als lezer beseft hoe fragiel en onbestendig het lot van de vader en de zoon is. Misschien moet Hosseini zijn boek offreren aan al die populistische excellenties van de harde stijl, zoals de nieuwe Italiaanse minister van Binnenlandse Zaken Matteo Salvini, die morbide spelletjes schuif-af spelen met veel mensenlevens?

Khaled Hosseini, Bede aan de zee, De Bezige Bij, 48 p., 14,99 euro. Geïllustreerd door Dan Williams. Vertaling: Wil Hansen.