De onmogelijke renovatie van het Brusselse justitiepaleis: "Je weet hier nooit wanneer het plafond naar beneden zal vallen"

Het is niet de eerste keer dat een plafond instort in het justitiepaleis. Het gigantische bouwwerk van architect Joseph Poelaert en groter dan de Sint-Pietersbasiliek in Rome, werd eerder ook al getroffen door waterinsijpelingen en verzakkingen. Vorig jaar was er een schimmelplaag in de kelder van het paleis. Eerder viel ook al een deel van het gebouw neer op de parking, zegt Luc Hennart, voorzitter van de Brusselse rechtbank van eerste aanleg, aan de VRT.

"In het justitiepaleis weet je nooit wanneer het plafond naar beneden zal vallen. Het is dus niet aangenaam om hier werken", getuigt de eerste voorzitter van het Hof van Cassatie, Jean De Codt.

In een interview met La Libre Belgique uitte Hennart eerder deze maand nog zijn bezorgdheid over het gebrek aan visie over de toekomst van het justitiepaleis. "Er is geen echt renovatieproject", betreurt de man. "Er is geen bestek, geen analyse van wat nodig is. Men herstelt hier een trap, renoveert daar een zaal... Op goed geluk. Dat is niet ernstig."

Het paleis staat al sinds de jaren tachtig in de steigers, maar de werken blijven aanslepen. De stellingen zijn ondertussen minstens even legendarisch als het eigenlijke gebouw zelf. De renovatie van bouwwerk liep zo veel vertraging op dat in 2014 zelfs de stellingen aan de buitenkant van het gebouw gerestaureerd of vervangen moesten worden. De stellages die er nu staan, zullen nog tot minstens 2032 blijven staan, goed voor een kost van 70 miljoen euro. 

Recent werd wel een belangrijke stap gezet met de aanstelling van een studiebureau voor de renovatie. Toch zouden de herstellingswerken nog tot minstens 2040 duren, daarna is de binnenkant van het gebouw aan de beurt. Kostprijs van de onderneming: zo'n 100 miljoen euro, liet minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) eerder weten. Maar volgens rechtbankvoorzitter Hennart is minstens 300 tot 400 miljoen euro nodig.

Ook Johan Van Dessel van ARTER Architects vindt dat een meer realistische schatting. Het architectenbureau boog zich begin 2000 over de restauratie van de koepel. Na die succesvolle eerste opdracht kreeg het bureau de taak om de rest van het gebouw op te meten. "Acht mensen zijn twee jaar bezig geweest met het volledige gebouw op te meten. De gegevens werden vervolgens verwerkt in een computerprogramma opgelegd door de Regie der Gebouwen. Maar toen ik jaren later een plan wilde opvragen, bleek dat ze bij de Regie het wachtwoord kwijt waren en ze het programma niet meer in konden."

De anekdote bewijst dat de herstelling van het justitiepaleis vierkant draait. In 2012 werd de samenwerking met ARTER Architects stopgezet. Maar daar is Van Dessel niet rouwig op. "Ergens ben ik blij dat ik ontslagen ben, zo kunnen ze mij niet meer verantwoordelijk stellen als er een steen naar beneden valt. Want daar was ik echt bang voor."