Inlichtingendiensten: "Schild & Vrienden was gekend, maar geen concrete terreurdreiging"

Het rechts-radicale gedachtengoed van Schild & Vrienden dat gisteren in "Pano" aan bod kwam, is geen nieuw gegeven voor de Belgische inlichtingendiensten. Zowel de politie als de Staatsveiligheid was op de hoogte van het bestaan van de rechts-radicale beweging rond Dries Van Langenhove.

"Op zich is dit niet nieuw. Het gedachtengoed van extreemrechts is al lang aanwezig in ons land. Enkele jaren geleden is er een organisatie veroordeeld voor het willen plegen van terreur uit naam van die ideologie. Wat nieuw is nu, en de minister van Justitie heeft daar vanmorgen ook op gealludeerd,  is dat nu er een gepolariseerd klimaat is waarin dit gedachtengoed kan gedijen. Dit gedachtengoed kan een maximaal effect bekomen dankzij de sociale media. Het is meer dan ooit een internationaal fenomeen en het versterkend effect van de sociale media spelen daarin een grote rol", zegt Paul Van Tigchelt van het OCAD in "De wereld vandaag".

"De organisatie Schild & Vrienden was gekend. Enerzijds heeft de politie vanuit de openbare orde een lijst van te volgen groeperingen en fenomenen. Daarnaast heb je de Staatsveiligheid die zijn werk moet doen in het kader van de veiligheid van de staat. En al de diensten samen zitten ook samen in het kader van het plan radicalisme. Het OCAD zit daarbij en we hebben een werkgroep extreemrechts. Daar worden dergelijke groupuscules besproken."

Het is moeilijk om de verschillende extremistische groeperingen te controleren in ons land. "De diensten hebben zich de voorbije jaren gefocust op het moslimextremisme. Dat betekent niet dat extreemrechts niet in de gaten werd gehouden. Ik ben blij met de reacties van vandaag. Ik heb er twee dingen in gehoord. Een dat de onzin wordt afgekeurd. Maar twee, dat iedereen beklemtoont dat de vrijheid van mening belangrijk is. Daar moeten wij ons ook aan houden", zegt Van Tigchelt.

"Er mag veel gezegd worden, we kunnen dat afkeuren, maar er mag veel. Dat vindt zijn grenzen in de antidiscriminatie- en antiracismewetgeving. Het mag niet meer als die grenzen worden overschreden. Aanzetten tot haat of geweld jegens een bepaalde gemeenschap omwille van ras, geloof en geslacht, dat mag niet. Als die grens wordt overschreden, dan is het aan ons om dat te detecteren.  Dat veronderstelt dat wij niet alleen in de reële wereld aanwezig moeten zijn, maar ook in die online wereld. Dat is een uitdaging voor politie en inlichtingendiensten."

"We hebben de voorbije jaren, sinds het begin van de terreurcrisis, gezien. We hebben al lang gevreesd dat bepaalde mensen uit het huidige klimaat garen proberen te spinnen om een anti-islam- en antimoslimklimaat te creëren. We vreesden al langer dat extreemrechts in opmars was. Ik kan u zeggen dat dat al bij al in ons land is meegevallen. Zeker als we dat vergelijken met andere landen. Zeker in vergelijking met Duitsland en in mindere mate ook Nederland. Duitsland is de voorbije jaren verschillende malen geconfronteerd met uitspattingen van extreemrechts geweld zoals aanvallen op asielcentra en centra voor vluchtelingen. Dat hebben we in ons land nog niet gezien."

Paul Van Tigchelt zegt in "De wereld vandaag" dat er wordt opgetreden wanneer er effectief een dreiging van geweld is. "Daar ligt de grens. De “Pano”-reportage van gisteren heeft het werk van onze diensten versneld. Dat is ook de reden dat er vandaag een gerechtelijk onderzoek is gestart."

Er zijn inderdaad parallellen te trekken met islamitisch radicalisme. Sociale media was cruciaal voor de zelfverklaarde IS. De sociale media zijn heel belangrijk in het versterken, het werven en het internationaliseren van de beweging. Dat speelt ook een belangrijke rol voor extreemrechts. Daarnaast heb je het fenomeen van de “lone actors”. De grootste dreiging in het fenomeen van IS, zijn mensen die beïnvloedbaar zijn door een totalitaire fascistische ideologie en die in naam van die ideologie aanslagen willen plegen. Dat is ook mogelijk langs de kant van extreemrechts."

"De repo van gisteren heeft geen invloed op het terreurniveau. Er zijn in de repo wapens getoond, maar het terreurniveau wordt pas verhoogd als de reële kans op terrorisme groter wordt. We menen dat vooralsnog niet te zien. Maar we leven wel in een klimaat dat op langere termijn polariserend en maatschappij-ontwrichtend werkt. Dat is niet alleen de verantwoordelijkheid van politie en justitie, maar gans de maatschappij."

"In het optreden voor ons maakt het geen verschil wanneer de oproep tot geweld komt van jihadistisch salafisme, extreemrechts of extreemlinks. De drempel ligt wanneer er aanwijzingen zijn men oproept tot geweld. Dan treden we op", besluit Van Tigchelt.