Veertien procent van Vlaanderen is vandaag verhard. “Dat leidt ertoe dat het regenwater dat op die plaatsen neervalt vaak meteen in de rioleringen verdwijnt, in plaats van ter plaatse in de grond te dringen”, legt Patrick Willems uit, professor waterbouwkunde aan de KU Leuven. Rioleringen kunnen bij zware regens die hoeveelheid neerslag niet aan, waardoor er wateroverlast ontstaat. En een fenomeen dat Vlaanderen pas sinds kort goed leert kennen: bij warme zomers houdt al het beton en asfalt de hitte vast, waardoor het ’s avonds minder snel afkoelt.

Betonstop

In het kader van de betonstop – tegen 2040 mag er geen nieuwe open ruimte worden aangesneden – neemt Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege nu nog een ander opmerkelijk initiatief: de “ontharding”. Ze maakt 5 miljoen euro vrij als subsidie voor particulieren, bedrijven, scholen of lokale overheden die verhardingen in beton of asfalt definitief uitbreken.

“Dat kan bijvoorbeeld gaan om een burger die een boerderij erft, de aanpalende schuren sloopt, de betonnen stalvloeren uitbreekt, en die oppervlakte vergroent”, aldus Schauvliege. Maar ook bedrijven kunnen meedingen naar de subsidies. Denk aan een supermarkt die haar geasfalteerde parking heraanlegt in een “groene” parking, waar het water in de ondergrond kan sijpelen. Of een school die een grote verharde speelplaats vervangt door een milieuvriendelijker alternatief.

Bij overheden wordt dan weer gedacht aan industrieterreinen, “berucht voor het verharden van elke centimeter oppervlakte”, aldus professor Willems. Hij juicht de “onthardingsijver” van de Vlaamse regering toe. “Omdat de gevolgen van verhardingen – zware wateroverlast bijvoorbeeld – vaak pas kilometers verder aan de oppervlakte komen, is het soms moeilijk om mensen hun verantwoordelijkheid te laten opnemen. Een financiële stimulans kan hen dan wel over de streep trekken.”

Voor Willems mag de verharding van Vlaanderen – vandaag 14 procent – niet nog verder stijgen, “en hopelijk door dit soort ingrepen dalen. Dat percentage is vergeleken met onze buurlanden sowieso zeer hoog.” Ter vergelijking: in de jaren 1970 was bij ons nog maar vier à vijf procent verhard.