'Zelfde deur, 20 jaar later' maakt 'Man bijt hond'-concept nòg sterker

Human interest kan snel ontsporen. Denk maar aan de klassieke reportages bij ‘gewone mensen’ door ene reporter-met-zijn-leren-jekker. Ik begrijp dat Vlaanderen daarvan smulde. Mij gaf het vooral een vieze smaak in mijn mond. Het is heel makkelijk om mensen te marginaliseren. Zeker wanneer zij zich – geïmponeerd of geïntimideerd – kwetsbaar blootstellen voor het circus dat tv heet.

Maar goed, sinds Man bijt hond is dat dus ancien régime. Martin Heylen was een van die pionierreporters, die in een rechte lijn door het land trok, op zoek naar mensen en hun verhalen. Ook hij zag eenvoudig, zelfs extremen, maar zijn aanpak was empathischer.

Het begon al met zijn introductie. “’t Is Man bijt hond, mag ik even binnenkomen.” Onder het mom van de televisie lulde hij zich twintig jaar geleden in menig Vlaamse huiskamer binnen. En vandaag staat hij er opnieuw op de stoep, met een nieuwe openingszin. “Kent ge mij nog”, vraagt ie nu. Waarop hij na een ‘ja’ of knik glimlachend bevestigt: “Ik u ook.”

Zelfde deur, 20 jaar later is geen best-of, en plakt niet gratuit het oude fragment voor de nieuwe reportage. Het maakt er een nieuw geheel van, met korte in het thema passende tussenstukjes van getuigen waar hij niet naar terugkeert. En met slimme bindteksten waarin de maker zijn ervaring zelf analyseert. Alsof Heylen zo elke keer – naar de kijker en zijn getuigen toe – eerlijk wil aangeven dat ook hij twintig jaar ouder is.

Boyhood

Zelf wil hij zich vooral geen geniale tv-maker noemen. “Ik duw op een bel en ga binnen, dat heb ik verzonnen.” Maar door dezelfde mensen, met een even sympathieke benadering opnieuw op te zoeken, krijg je een unieke spanningsboog. Het is als de film Boyhood, waarvoor eenzelfde jongen elke zomer van zijn jeugd werd gefilmd. De gescripte scenario’s waren fictieve momentopnamen in zijn leven. En die bij elkaar geteld, geven een toevallige, maar unieke inkijk in het personage.

In Zelfde deur, 20 jaar later zapt Heylen na de eerste opname meteen twee decennia in de tijd. Maar de boog is dezelfde: momentopnamen uit eenzelfde doorsnee leven. Er hoeft niet eens iets bijzonder te gebeuren. De reportagemaker loopt binnen, observeert, en pikt er iets uit. Niet om zijn verhaal aan op te hangen, maar door te zoeken naar het schone verhaal van deze mens. Want dat is het mooie: hier is niets gescript, in scène gezet of uitvergroot.

Nochtans zou hij dat makkelijk kunnen. Zijn eerste bezoekje twintig jaar later, is in Ophoven. In 1998 was Els een single buschauffeur die al eens graag op reis ging. In 2018 is Els een single buschauffeur die al eens graag op reis gaat. Haar interieur zag er nog krak hetzelfde uit. Alleen de wereldkaart waarop ze netjes haar reisbestemming had geprikt, is vandaag wat punaises rijker. Ze is gelukkig, heeft nergens spijt van, lacht over haar gemiste liefdes. En dat is in al z’n eenvoud, oh zo schoon.

Brokstukken

Heylen keerde ook terug naar Tania in Poperinge, die vrouw met de leguaan die op simpel commando levenloosheid kon faken. De ontmoeting van toen was een vrolijke boel, in een huis vol blaffende honden en lachende mensen, waaronder Tania’s vriend en moeder. Het weerzien is even vrolijk. We zien Tania, haar moeder, nog wat hondjes en een foto van een huwelijk.

Het is pas diep in de reportage dat het verhaal bovenkomt. Tania is gescheiden, bleef een warm contact onderhouden met haar ex, maar die stapte uit het leven. En ons hart breekt. Wanneer Heylen polst of ze op zoek is naar een nieuwe liefde, volgt een aandoenlijk verhaal van een lompe kerel op een vrijgezellenfuif. Ons hart breekt een tweede keer. En bij een pintje peilt Heylen nog een keer – voorzichtig – naar het overlijden. Of Tania zich schuldig voelt. En er volgt zo’n sterke getuigenis dat Heylen ook hier even aan de deur mag komen staan. Niet om een verhaal te sprokkelen, maar om de brokstukken bij elkaar te vegen.

Volgens Heylen heeft elke mens een verhaal. Maar dat ze het willen vertellen, dat ligt aan Heylen. En misschien heeft hij gelijk, misschien is niet de geniale tv-maker. Hij is gewoon mens. Iemand aan wie je je verhaal wil doen, zonder er twintig jaar later spijt van te krijgen.

Donderdag om 20.40 uur bij Eén.