Mona Lisa zou probleem gehad hebben met schildklier en dat kan haar geheimzinnige glimlach verklaren

De studie van dokter Mandeep Mehra van de Brigham and Women’s Hospital and Harvard Medical School en Hilary Campbell van de University of California Santa Barbara werd gepubliceerd in het toonaangevende wetenschappelijk tijdschrift Mayo Clinic Proceedings.

Ze volgen de meest gangbare hypothese dat de vrouw op het schilderij Lisa Gherardini is, de echtgenote van een rijke zijdehandelaars uit Firenze in Italië. Die laatste gaf Da Vinci de opdracht om het portret te maken na de geboorte van hun zoon Andrea in 1502.


Eerder onderzoek suggereerde al dat ze last kan hebben gehad van een hoge cholesterol, een hartziekte of zelfs syfilis, maar volgens Mehra en Campbell is dat weinig waarschijnlijk. Gherardini werd 63 jaar en door de beperkte medische kennis van toen zou ze met die aandoeningen veel eerder gestorven zijn. Volgens hen had de vrouw echter last van hypothyreoïdie of een traag werkende schildklier. Waardoor het lichaam niet voldoende hormonen produceert.

Aanwijzingen daarvoor zijn de terugwijkende haarlijn onder haar sluier, het dunne en ruwe haar dat langs haar gezicht omlaag valt, de afwezigheid van wenkbrauwen, haar bleke en gelige huid, haar gezwollen rechterhand en een gezwel dat zichtbaar lijkt in haar nek.

Maar het zou ook haar mysterieuze glimlach kunnen verklaren. Hypothyreoïdie veroorzaakt immers psychomotorische vertraging en spierverzwakking. En dat kon haar lach minder breed gemaakt hebben.

Een van de oorzaken van de aandoening is een gebrek aan jodium en dat is iets waar de vrouw mee te maken kan hebben gehad. Tijdens de renaissance aten de mensen in Italië vooral vegetarisch: granen, wortelgroenten en peulvruchten. In tegenstelling tot in het noorden van Europa stond er weinig vlees op het menu. Wie niet aan de kust woonde, at ook geen vis. En hongersnood was niet ongewoon: tussen 1375 tot 1791 waren er maar 16 goede oogstseizoenen in Toscane. (lees hieronder verder)

Een tweede argument voor de aandoening is dat Lisa Gherardini net bevallen was van een zoon. En een zwangerschap kan ook een ontsteking van de klieren veroorzaken.

De onderzoekers geloven in hun hypothese, maar geven op het einde van hun paper wel toe dat er ook nog andere dingen gespeeld kunnen hebben. Zo kan de afwezigheid van lichaamsbeharing zoals wenkbrauwen ook het gevolg geweest zijn van opzettelijk epileren, iets wat in die tijd wel vaker gebeurde. De gelige huid kan dan weer een gevolg zijn van het verkleuren van het schilderij. En het mysterie van de glimlach van het experimenteren met een techniek die sfumato heet en die schakeringen en kleuren in elkaar over laat vloeien.