Grote opkuis van oceanen met plasticvanger gestart. Maar hoe werkt dat systeem nu juist?

De oceaanschoonmaker is een buis van meer dan zeshonderd meter lang. De installatie drijft los in zee, dus zonder verankering aan de bodem. Door wind en golven beweegt de buis zich sneller dan ronddrijvend afval. Plastic dat zich aan en vlak onder de oppervlakte bevindt, wordt door de buis en het 3 meter brede scherm eronder ‘opgeveegd’. Vissen en andere zeedieren zullen met de neerwaartse stroom die voor de buis en het net ontstaat onder de installatie door zwemmen, dat is althans de bedoeling.

Onder invloed van wind en met behulp van kabels neemt de buis een U-vorm aan, waardoor het plastic zich tussen de armen verzamelt. Als het goed is, verplaatst de installatie zich vanzelf naar plekken waar het meeste afval drijft. Om de paar maanden haalt een schip het plastic op. Dat wordt aan land gebracht en zoveel mogelijk gerecycleerd.

De bedenkers lieten het ding gisteren te water aan de Golden Gate Bridge in San Francisco. De eerste opkuis vond plaats tussen Hawaii en San Francisco, een gebied van bijna 4.000 kilometer breed, dat drie keer zo groot is als Frankrijk. Voor de eerste Ocean Cleaner, bedacht door de toen 18-jarige Nederlander Boyan Slat, werd maar liefst 27 miljoen euro aan crowdfunding ingezameld.

"Dat mensen plastic gebruiken, is niet het probleem. Dat we dat plastic zomaar weggooien en dat het dan in zee belandt, dat is wel een probleem." Dat zegt Lonneke Holierhoek van The Ocean Cleanup. 

"Plastic is niet de vijand", klinkt het. "Plastic is een mooi product, het is bestendig, het is goed op verschillende manieren toe te passen. We vinden alleen dat het niet in de oceaan moet belanden." Dat kan door überhaupt minder plastic te gebruiken, maar er zijn meer manieren. "We zijn gebaat bij betere recycling. Dat we verpakkingen bijvoorbeeld slimmer plannen. Zodat we niet nog meer plastic creëren, maar het plastic dat er is beter benutten."

En daar zit volgens Holierhoek een probleem: "Er is te weinig stimulans om waarde te halen uit het plastic dat we al hebben. Zeker bij een lage olieprijs is het goedkoop om nieuw plastic te maken. Daarmee maak je de plasticberg alleen maar groter.'' Zij vindt dat ook de industrie daar een taak in heeft. "Producenten kunnen plastic zo maken dat het goed te recyclen is. De recyclingindustrie kan nog een hoop innovatie gebruiken."

Veel plastic in de Grote Oceaan is afkomstig uit landen als Indonesië, de Filipijnen en China. Holierhoek: "Het heeft te maken met armoede. Veel mensen wonen op plekken waar geen infrastructuur is die elke week het vuilnis ophaalt."