Onderwijsexpert kant zich tegen cijfers in schoolrapporten: "Cijfers stoppen het leerproces"
Geen cijfers, minder toetsen en geen vingers omhoog. Het roer moet om bij scholen, vindt de Britse onderwijsexpert Dylan Wiliam. Deze week geeft hij in Nederland workshops aan docenten.
Slim ben je niet, slim word je. Wat iemand bereikt, hangt maar een beetje af van talent, meent onderwijsexpert Dylan Wiliam. Het gaat er vooral om hoe hard je werkt en hoe je les krijgt. Met dat laatste is internationaal veel mis, vindt de Britse oud-leraar natuurkunde.
Leraren moeten stoppen met het geven van cijfers en stapels toetsen. In plaats daarvan pleit Wiliam voor 'formatief evalueren', een lesmethode waarnaar hij al jaren onderzoek doet. Het boek 'Cijfers geven werkt niet' dat hij er in 2013 over schreef is ook populair in Nederland. De methode is gestoeld op feedback in plaats van cijfers. Daarmee boeken leerlingen meer vooruitgang, zo toonde hij eerder aan in de documentaire 'The Classroom Experiment'. Maar de praktijk blijkt weerbarstig.
Wat is er eigenlijk mis met cijfers?
"Op scholen draait het te veel om cijfers en scoren. Alfie Kohn (een Amerikaanse onderzoeker, red.) zei: geef leerlingen nooit cijfers als ze nog aan het leren zijn. Cijfers stoppen het leerproces. Daar ben ik het mee eens. Bij een slecht cijfer raken leerlingen gedemotiveerd en willen ze niet verder. Bij een goed cijfer gaan ze achteroverleunen."
Dat klinkt wel erg zwart-wit. Er zijn toch ook leerlingen die een volgende keer beter willen scoren?
"Jawel. Maar als ze steeds lage cijfers krijgen, is de kans groter dat ze het opgeven. Voor sommigen helpt competitie, maar anderen laten het afweten. Dat leidt uiteindelijk tot gemiddeld lagere prestaties."
Wat is het alternatief?
"Vervang cijfers door commentaar en geef leerlingen de kans hun werk te verbeteren. Cijfers zijn vooral bedoeld voor ouders. Maar dat iemand een bepaald cijfer voor rekenen heeft, zegt weinig. Rapporteer liever aan de ouders wélke vaardigheden een kind precies beheerst, zoals staartdelingen of vergelijkingen."
Nederlandse jongeren ervaren de laatste jaren meer druk door schoolwerk, blijkt uit onderzoek. Zou stoppen met cijfers geven kunnen helpen om die druk te verminderen?
"Hm, dat is moeilijk te zeggen. Je moet eerst weten wat er is veranderd: de hoeveelheid werk of de verwachtingen? Bij het verlagen van de werkdruk gaat het om de balans tussen kwantiteit en kwaliteit.
'Studenten kunnen gaan denken dat ze een mislukking zijn, dat is nergens voor nodig'
"Neem Finland. Dat heeft een van de efficiëntste onderwijssystemen ter wereld. Leerlingen gaan er maar 25 uur per week naar school en krijgen nauwelijks huiswerk. Ze leren meer per uur, dus zijn er minder uren nodig. In Shanghai gaan leerlingen 57 uur naar school. Daar scoren ze beter dan in Finland, maar is het wenselijk? Zelf vind ik het systeem in Finland beter, want er is minder werkdruk. Dat komt ook doordat leerlingen tot hun achttiende geen gestandaardiseerde examens krijgen."
Er moet dus minder worden getoetst?
"Ja. Ik ben overigens niet tégen toetsen en cijfers. Je kunt leerlingen best een keer per kwartaal of half jaar een cijfer geven. Maar de hoeveelheid waarmee het nu gebeurt, veroorzaakt stress en demotivatie. Studenten kunnen gaan denken dat ze een mislukking zijn en dat is nergens voor nodig."
Bent u ook tegen huiswerk?
"Helemaal niet. Ik denk juist dat huiswerk noodzakelijk is en met de jaren meer moet worden. Een goede vuistregel is: een uur per week voor ieder jaar van de leeftijd. Dus vijfjarigen krijgen vijf uur huiswerk per week en vijftienjarigen vijftien uur. Maar de kwaliteit van het huiswerk is cruciaal. Docenten geven vaak huiswerk op dat niet nuttig is."
U gaf deze week workshops aan Nederlandse docenten. Hoe reageren zij op uw ideeën?
"Ze lijken positief en vinden het inspirerend. Maar dat ik hier een dagje sta te entertainen, betekent nog niet dat ze dit meenemen naar de klas. Veranderingen in het onderwijs gaan heel langzaam. Ik was een jaar of vier geleden in Den Haag bij het ministerie van onderwijs. Daar vonden ze mijn plannen interessant, maar intussen is er weinig veranderd. Formatief evalueren belandt als zoveelste punt op een lijstje, naast mindfulness en meditatie. Zonde, want we weten dat leerlingen bij wie we dit toepassen minstens 25 procent meer vooruitgang per jaar boeken. Soms denk ik dat zelf een slechte leraar ben, want maar weinig mensen willen luisteren."