Een volledige exit uit de EU is de beste optie geworden voor de Britten

De stuurloosheid in Westminster bereikte een nieuw hoogtepunt verleden week. Een twintigtal harde brexiteers in de Conservatieve Partij verklaarden openlijk de oorlog aan Theresa May. Het zogenaamde Chequers-plan voor een ordentelijke brexit waarmee de Britse premier had gepoogd de geit en de kool te sparen werd door het harde brexitdeel van haar partij in de prullenmand gegooid.

De Labour-oppositie onder leiding van Jeremy Corbyn verscheurde zichzelf in een interne strijd over antisemitisme. Het lijkt er steeds meer op dat Corbyn, die met wat politiek verstand al een jaar geleden zijn intrede in 10 Downing Street had kunnen vieren, eigenlijk geen Britse premier wil worden. In dat geval zou hij ook harde keuzes moeten maken over de brexit en dat wil hij niet doen.

Veilig naar de brexitoever

Het gevolg van die politieke chaos is dat niemand weet in welke richting de brexit zal gaan. Eén ding is zeker: het Chequers-plan dat Theresa May twee maanden geleden met veel fanfare had aangekondigd en dat Groot-Brittannië veilig naar de brexitoever had moeten leiden, is dood.

Het plan was van in het begin al ten dode opgeschreven. Het weerspiegelde nog altijd de poging van de “zachte brexiteers” om hun cake te behouden en tegelijk op te eten, of anders uitgedrukt, om uit de Europese Unie te stappen en er toch nog bij te zijn; om volledige nationale soevereiniteit te heroveren maar toch nog te profiteren van de voordelen van de interne markt en de douane-unie.

Neem die douane-unie. Theresa May heeft na het referendum een rode lijn getrokken: Groot-Brittannië zal in de toekomst zelf zijn eigen handelsakkoorden sluiten met derde landen. Dat kan alleen maar als het land uit de douane-unie stapt omdat die laatste impliceert dat de importtarieven op goederen en diensten uit derde landen gezamenlijk door de unie worden beslist. Die rode lijn betekent dus dat Groot-Brittannië uit de douane-unie stapt. Maar dat zal tot gevolg hebben dat douanecontroles tussen Noord-Ierland en de Republiek Ierland noodzakelijk zijn, wat door iedereen, ook door de Britse regering, wordt verworpen. En dus heeft May een ingewikkelde constructie voorgesteld die ertoe zou moeten leiden dat Groot-Brittannië tegelijk binnen en buiten de douane-unie blijft. Een beetje zoals de beroemde kat van Schrödinger, die tegelijk dood en levend is. Barnier, de Europese onderhandelaar, heeft deze mogelijkheid om evidente redenen verworpen. De kat kan niet tegelijk dood en levend zijn.

Men vraagt mij dikwijls hoe de brexit eruit zal zien. Ik blijf het antwoord schuldig. Ik heb er geen flauw benul van. Ik ben in goed gezelschap: Theresa May weet het zelf ook niet, en dat op zeven maanden van het moment waarop Groot-Brittannië officieel uit de Europese Unie zal stappen. Zal die uitstap wel gebeuren? Hoe zal het gebeuren? Welke zijn de voorwaarden? Niemand weet het. De interne strijd over het antwoord op die vragen binnen de Conservatieve Partij is nog volop aan de gang. Niemand kan voorspellen wie die strijd zal winnen.

Enorme polarisering

Ondertussen moeten captains of industry beslissingen nemen over investeringen, over productieplannen, over uitbreiding of inkrimping. De onzekerheid die gecreëerd wordt door de Britse politici heeft nu al negatieve effecten op de economische conjunctuur in Groot-Brittannië.

Het brexitreferendum heeft tot enorme polarisering geleid in Groot-Brittannië. De tegenstanders in het debat worden gedemoniseerd, als verraders bestempeld. Ik denk daarom dat een volledige exit uit de EU de beste optie is geworden voor de Britten. De reden is de volgende. Veronderstel dat een zachte exit uit de bus komt. Dit zal onvermijdelijk inhouden dat Groot-Brittannië een aantal belangrijke regels van de interne markt zal moeten aanvaarden en in de douane-unie zal moeten blijven. Vermits dit regime voor het land minder gunstig zal zijn dan gewoon in de EU blijven, zullen er negatieve economische gevolgen zijn. Het harde brexitkamp zal verraad roepen en de negatieve economische gevolgen toeschrijven aan het feit dat Groot-Brittannië niet echt uit de unie is gestapt. Een dolkstoot in de rug. Dat zal tot een vergiftigd politiek klimaat van instabiliteit leiden in het land.

Om dat te vermijden is het nu inderdaad beter dat Groot-Brittannië uit de EU stapt, en een “derde land” wordt. Het land zal dan moeten onderhandelen met de EU om tot een nieuw handelsakkoord te komen, zoals Canada dat nu heeft gedaan. Dat zal leiden tot allerlei economische nadelen. Ik behoor niet tot diegenen die zeggen dat dit catastrofaal zal zijn voor Groot-Brittannië. Er zal zeker een economische kost zijn voor de Britten. Maar het zal duidelijker zijn wie daar verantwoordelijk voor is.