Met de State of the Union, die voor het Europese Parlement werd uitgesproken, wordt de aftrap gegeven van het nieuwe politieke seizoen. Juncker vatte zijn troonrede aan door te zeggen dat Europa een vredig continent is, dankzij de EU. “Veel mensen lijken dat wel eens te vergeten als alle imperfecties van de EU worden bediscussieerd”, begon Juncker.

De Luxemburger had het ook over een van zijn oude stokpaardjes: de verdere uitbreiding van de EU met landen van de westelijke Balkan. Hij noemt eerdere uitbreidingen een succes, want daarmee kwam er stabiliteit in Europa. “En anders zullen andere landen onze buren inpalmen.”

Globale speler

Europa moet ook weer een wereldspeler worden, vindt Juncker. “De EU was altijd al een globale speler, maar het wordt tijd dat we daar ook naar handelen. Europese soevereiniteit vervangt niet de nationale. We worden ook nooit een fort dat z’n rug keert naar de wereld.” Met dat laatste leek Juncker te verwijzen naar Amerikaans president Donald Trump. “De coalities van gisteren zijn misschien niet meer de coalities van morgen”, zei Juncker ook nog. Ook daarmee leek hij naar de onvoorspelbare koers van de VS onder Trump te verwijzen.

“En enkel een sterk en verenigd Europa kan onze burgers beschermen tegen internationale bedreigingen, van terrorisme tot klimaatverandering. Europeanen verwachten terecht dat de Unie hen veilig houdt.”

Juncker kondigde daarom ook een plan aan om terroristische inhoud binnen het uur van het internet te kunnen halen. Daarnaast zei hij ook dat verkiezingen beter moeten beschermd worden tegen aanvallen van buitenaf, en dat de EU daar ook nieuwe regels voor zal opstellen. “We moeten onze vrije en eerlijke verkiezingen beschermen.”

Idlib

Als zo’n globale speler moet de EU ook zijn verantwoordelijkheid opnemen voor humanitaire rampen zoals in Idlib, in Syrië. “Wat daar aan het gebeuren is, moet ons allemaal zorgen baren. We kunnen hier niet stil voor blijven.”

Winter- en zomertijd

Juncker kwam tijdens zijn State of the Union ook terug op de zomer- en wintertijd: de EU moet stoppen met het verzetten van de klok. De lidstaten moeten voor zichzelf kiezen: beslissen of hun burgers in de zomertijd of wintertijd leven.

De voorzitter verwees in zijn troonrede ook nog eens naar de sterke samenwerking tussen de landen van de EU. “Wanneer het in een van onze landen brandt, dan brandt heel Europa. De beelden van Zweedse burgers die Poolse brandweerlui verwelkomen die mee kwamen helpen bij de bluswerken bij de bosbranden in Zweden afgelopen zomer toonden Europa op z’n best.”

Grenswacht van 10.000 man

Eerder lekte al uit dat Juncker tegen 2020 een Europese kustwacht wil oprichten, die 10.000 man sterk is. Daar kwam hij ook op terug bij zijn State of the Union. In 2016 werd er al een Europese grens- en kustwacht opgericht, Frontex, die zou in 2020 van 1.500 tot 10.000 man gegroeid moeten zijn.

“Er is meer solidariteit nodig, maar er is ook meer efficiëntie nodig.” Zo’n kustwacht kadert daarin. Die grenswacht moet op die manier de buitengrenzen van de EU sterker bewaken en ongewenste migratie richting de EU indijken. Daarnaast zou het ook het terugsturen van afgewezen asielzoekers moeten vergemakkelijken.

Zo’n kustwacht zou rond 12 miljard euro kosten. Omwille van die hoge kostprijs is er in de lidstaten wel wat verzet tegen het voorstel. Bovendien betekent zo’n Europese kustwacht ook een deel verlies van soevereiniteit, aangezien in noodsituaties de Europese grenswachten de taken van de nationale douaniers kunnen overnemen.

Door de focus op het beter bewaken van de buitengrenzen, wordt de focus niet langer gelegd op een meer eerlijke verdeling van de opvang van migranten in de EU-landen, iets wat de lidstaten de voorbije jaren verdeeld heeft.

In functie van een hervorming van het migratiebeleid van de EU, stelt Juncker ook de oprichting van een Europees Asiel Agentschap voor.

Brexit

De voorzitter van de Europese Commissie had het ook over de Brexit: “Een land dat de Unie verlaat, kan niet dezelfde privileges hebben als de leden”, zei Juncker. De onderhandelingen verlopen momenteel heel moeizaam, maar Juncker reikt de Britten wel de hand. “Het Verenigd Koninkrijk zal altijd een nauwe buur en partner blijven op het vlak van politiek, economie en veiligheid. Ook na 29 maart 2019 (de dag waarop het VK de Unie officieel verlaat, red.) zal het VK nooit een gewoon derde land zijn voor ons.”

Euro

De euro moet volgens Juncker internationaal ook een belangrijkere rol gaan spelen. Zo kopen Europese bedrijven momenteel nog producten in dollars. Dat moet veranderen, vindt Juncker. “Op 20 jaar tijd is de euro de op één na meest gebruikte munt ter wereld. Maar we moeten meer doen opdat de euro internationaal z’n rol volwaardig kan spelen.”

Gekwalificeerde meerderheid?

Ook niet onbelangrijk: Juncker vindt dat lidstaten wat buitenlands beleid niet meer met unanimiteit moeten beslissen, maar wel met een gekwalificeerde meerderheid. Op die manier kan één land op z’n eentje dus niet meer alles blokkeren.

Persvrijheid

Juncker deelde ook een sneer uit naar president Trump toen het over de media ging. Hij sprong in de bres voor vrije pers; een verwijzing naar de aanvallen van Trump op ‘fake news media’. “Europa moet een plaats zijn waar persvrijheid heilig is. Te veel journalisten worden geïntimideerd, aangevallen of zelfs vermoord. We moeten meer doen om onze democratie en om de uitdragers daarvan te beschermen: de vrije en eerlijke pers.”

“Ongeleid nationalisme is vergif”

“Van Europa houden, is houden van haar lidstaten. En van jouw eigen land houden, is van Europa houden”, besloot Juncker. “Patriottisme is een deugd, maar ongeleid nationalisme is vergif. Laat ons een halt toeroepen aan ongezond nationalisme en verlicht patriottisme omarmen.”

Juncker eindigde met te zeggen dat hij houdt van Europa, en dat hij dat zal blijven doen, waarna er in het Europese parlement een lang applaus volgde.