Heeft de EU volgend jaar twee verschillende tijdzones?
Krijgt de Europese Unie volgend jaar twee nieuwe tijdzones, een noordelijke met permanente wintertijd en een zuidelijke met permanente zomertijd? Dat zou zomaar de uitkomst kunnen zijn van de nationale discussies over het halfjaarlijkse klokverzetten.
Het jarenlang aanslepende debat over het systeem is onder hoogspanning gezet door de Europese Commissie, die een beslissing wil forceren. 31 maart volgend jaar zou de laatste keer moeten worden dat (bijna) heel Europa gezamenlijk de klok een uur vooruit zet voor de zomertijd.
Wat de EU-lidstaten vervolgens eind oktober doen - terug naar wintertijd of permanent de zomertijd handhaven - mogen ze helemaal zelf weten. Als ze daarna maar definitief met hun tengels van de kleine wijzer afblijven.
Lappendeken
Een lappendeken van verschillende tijden per land is dus theoretisch mogelijk. Daar zegt de commissie niets aan te kunnen doen, al stuurt ze naar eigen zeggen wel aan op een gecoördineerde aanpak.
Liefst twee Eurocommissarissen gaven vanmorgen een persconferentie over het voorstel: vicevoorzitter Maros Sefcovic (energieunie) en Violeta Bulc (transport). De Slowaak en de Sloveense onderstreepten allebei dat het belangrijkste argument om de zomertijd ooit in te voeren, energiebesparing, niet meer geldig is. "Die besparing is marginaal", zei Sefcovic. "Bovendien zoeken we binnen de energieunie naar nieuwe middelen om tot energie-efficiëntie te komen."
Portugal, Cyprus en Polen verkiezen de zomertijd, Finland, Denemarken en Nederland de wintertijd
De commissie presenteerde eind vorige maand de voorlopige uitkomsten van een publieke consultatie waaraan deze zomer liefst 4,6 miljoen EU-burgers hebben meegedaan, en waaruit bleek dat 84 procent van de respondenten het hele jaar door dezelfde tijd wil aanhouden, of dat nou zomer- of wintertijd was. Meer dan de helft van de deelnemers was Duits.
Strakke lijnen
Hoewel de gedetailleerde resultaten van die consultatie nog niet bekend zijn gemaakt, schetste Bulc wel de vermoede noord-zuid-verdeeldheid, hoewel die niet geheel volgens die strakke lijnen verloopt. "Onder meer Portugal, Cyprus en Polen lijken een voorkeur te hebben voor zomertijd, terwijl Finland, Denemarken en Nederland die hebben voor de wintertijd."
De komende maanden bespreken de lidstaten de kwestie, om daarna met een gezamelijk standpunt te onderhandelen met het Europees Parlement
Bulc is naar eigen zeggen een groot voorstander geworden van afschaffing van het klokverzetten, al reageerde ze in 2015 nog zeer afwerend op een oproep daartoe van het Europees Parlement. Inmiddels is duidelijk dat afschaffing ook een stokpaardje is geworden van commissievoorzitter Jean-Claude Juncker. Toen de Eurocommissarissen na de zomervakantie bijeenkwamen voor hun traditionele heidagen en met elkaar de meest urgente voorstellen voor het komende jaar bespraken, waren ze verbaasd dat Juncker zo op die klokkenkwestie hamerde, zo vertelde iemand die erbij was. Alsof de EU geen grotere kopzorgen heeft.
De commissie heeft een strak tijdspad uitgezet. De komende maanden zouden de lidstaten de kwestie moeten bespreken, om vervolgens met een (liefst gezamenlijk) standpunt onderhandelingen in te gaan met het Europees Parlement. Daar zou dan nog dit jaar een akkoord uit moeten rollen over afschaffing van het klokverzetten, ruim voor de Europese verkiezingen van eind mei. Dan moeten de landen ook hun individuele keuze hebben gemaakt voor zomer- of wintertijd, al dan niet in samenwerking met hun buurlanden.
Noord-zuid-schisma?
Dat klinkt ongeveer net zo ambitieus als het pleidooi van dezelfde commissie om nog voor die verkiezingen een akkoord te bereiken over de nieuwe meerjarenbegroting, een streven dat door bijna iedereen in Brussel als onhaalbaar wordt beschouwd.
Een andere mogelijkheid is dat het voorstel van de commissie simpelweg sneuvelt. Alles blijft dan voorlopig zoals het is, in zowel maart als oktober. Mocht er inderdaad een noord-zuid-schisma komen, dan zullen reislustige EU-burgers misschien wel vaker de klok moeten verzetten dan twee keer per jaar.