"Het Lam Gods" te lijf met zaag en beitel: het gevaarlijkste deel van de restauratie
Tijdens de restauratie van "Het Lam Gods" in het Museum voor Schone Kunsten in Gent wordt niet alleen de voorkant aangepakt, er wordt aan de achterkant ook gewerkt aan de stevigheid van de houten panelen. Specialist Jean-Albert Glatigny ging drie weken lang het centrale paneel te lijf met zaag en beitel, zijn deel van de restauratie is net afgerond.
Jean-Albert Glatigny heeft zich als restaurateur gespecialiseerd in houten kaders en panelen. Omdat de specialisten niet zo dik gezaaid zijn, reist hij heel Europa rond. Ook in het atelier van "Het Lam Gods" is hij een graag geziene gast. Dit keer neemt Jean-Albert het centrale paneel onder handen.
Dat centrale paneel bestaat uit vier aan elkaar gelijmde planken. Aan de achterkant zien we een opeenhoping van houten blokjes die in de loop der jaren op de voegen tussen de planken gezet zijn om het paneel te verstevigen. De eerste verstevigingen dateren van de negentiende eeuw. Toen in 1822 een grote brand uitbrak in de kathedraal, moest "Het Lam Gods" in allerijl in veiligheid gebracht worden. Volgens de archieven kraakte daarbij een van de voegen. Daarna begonnen de verstevigingswerken.
VIDEO: bekijk hier de uitleg van de restaurateur
Nuttig werk
Bij de restauratie van "Het Lam Gods" gaat men niet over één nacht ijs. Vooraleer men besliste om ook maar iets te veranderen aan de houten structuur werd alles grondig bestudeerd en besproken door alle mogelijke specialisten. Uiteindelijk besliste men om de oudste houten blokjes te verwijderen omdat zij een negatieve invloed hebben op de werking van het hout. “Om twee stukken hout goed te laten samenleven, moet je ze in dezelfde richting plaatsen”, zo zegt Jean-Albert. ”Maar in 1866 heeft men de houten blokken tegen de richting in geplaatst. Die houten blokjes bewegen dus anders dan het paneel. Ze gaan het paneel dus niet begeleiden, maar eerder tegenwerken. Daardoor is het paneel lichtjes vervormd.”
Reden genoeg om de blokjes na 150 jaar te verwijderen en te vervangen door blokjes waarvan de nerven de richting van het grote paneel wél volgen. “De blokjes hebben spanning gezet op het paneel. Ze duwen op de voegen en zorgen dat ze wat open gaan staan,” legt Jean-Albert uit. Daardoor zou het op lange termijn zelfs gevaarlijk zijn om de blokjes te laten staan.
Gevaarlijk werk
Het werk van Jean-Albert Glatigny staat in schril contrast met dat van de andere restaurateurs. Wie aan de schilderijen werkt, doet dat in stilte en werkt millimeter per millimeter. Jean-Albert zet aan de achterkant de zaag en beitel in "Het Lam Gods". Maar gevaar dreigt er niet. Meer dan dertig jaar ervaring zorgt ervoor dat hij dit werk als de beste beheerst, met vaste hand en uiterst voorzichtig. Hij werkt bijna nooit met elektrische machines omdat die te veel lawaai maken en te veel trillingen veroorzaken. “Met de hand voel je het materiaal beter aan en hoor je wat je doet”, zo zegt de vakman. Blokje per blokje gaat hij vooruit. Een werk dat uiteindelijk drie weken duurt.
VIDEO: bekijk hier de manier waarop de restauratie gebeurt
