Copyright: Sijmen Hendriks

Oxfam: "Vier farmareuzen ontwijken wereldwijd 3,5 miljard euro aan belastingen"

Vier farmaceutische multinationals (Johnson & Johnson, Pfizer, Abbott en Merck) zouden tussen 2013 en 2015 massaal belastingen hebben ontdoken. Zo liepen negen rijke landen en zeven ontwikkelingslanden samen mogelijk tot 3,5 miljard euro aan belastingen mis. Dat stelt Oxfam dinsdag in het rapport "Prescription for Poverty".

Volgens de organisatie lag de winstmarge van de vier bedrijven tussen 2013 en 2015 met 31 procent veel hoger in belastingparadijzen zoals Nederland, Ierland en Singapore. In ontwikkelingslanden is die winstmarge slechts 5 procent en in het merendeel van de ontwikkelde economieën gaat het om 7 procent. De Verenigde Staten zouden veruit het grootste slachtoffer van de belastingontwijking zijn, maar ook Frankrijk, Duitsland, Italië, India en Colombia liepen wellicht tientallen miljoenen mis.

Hoewel Nederland, Ierland en Singapore volgens het onderzoek van Oxfam een sleutelrol spelen, kunnen de farmareuzen ook in andere landen, zoals België, profiteren van belastingvoordelen. In ons land zou het voornamelijk gaan om de notionele interestaftrek en de octrooi-aftrek, maatregelen waardoor farmaceutische bedrijven hun belastbare winst tot 80 procent konden verkleinen. Vooral Johnson & Johnson maakte daarvan gebruik. Zo betaalde dochterbedrijf Janssen Pharmaceutica tussen 2013 en 2015 slechts 1 tot 2 procent belastingen in België.

"De Belgische overheid moet meer maatregelen nemen tegen belastingontwijking en de fiscale concurrentiestrijd tussen landen tegengaan", stelt Maaike Vanmeerhaeghe, beleidsmedewerker fiscaliteit en ongelijkheid bij Oxfam.

"Te hoge prijs voor medicijnen"

Verder blijkt nog uit het rapport dat de bedrijven veel te hoge prijzen vragen voor hun medicijnen. Zo kan volgens Oxfam een kuur met Pfizers borstkankergeneesmiddel Paclitaxel geproduceerd worden voor 1,16 dollar, maar wordt het verkocht voor 276 dollar in de VS en 912 dollar in het Verenigd Koninkrijk. Bedaquiline, een medicijn van Janssen Pharmaceutica tegen tuberculose, kost tot 708 euro in Zuid-Afrika, terwijl een generische variant op de markt gebracht zou kunnen worden voor slechts 41 euro.

Ten slotte zou de farmasector te veel invloed uitoefenen op het overheidsbeleid rond belastingen, gezondheid en handel. "De sector heeft in Brussel bijna 40 miljoen euro uitgegeven om Europese besluitvorming te beïnvloeden", klinkt het bij Oxfam. "In de VS loopt dat bedrag zelfs op tot 200 miljoen dollar per jaar en ook in de ontwikkelingslanden is de druk enorm."

"Deze praktijken leiden tot recordwinsten voor de farmaceutische bedrijven en hun aandeelhouders, maar gaan ten koste van de allerarmsten. Voor hen zijn de medicijnen onbetaalbaar en is de publieke gezondheidszorg ontoereikend", besluit Vanmeerhaeghe.

"Er zijn zeker belastingvoordelen mogelijk, maar andere dan deze"

Nochtans kunnen belastingvoordelen innovatie aanmoedigen. Iets waar Oxfam op zich niets tegen heeft en zelfs voorstander van is. Maar het is volgens de organisatie wel belangrijk om te bekijken wélk belastingvoordeel het beste is om innovatie aan te moedigen. "We zien dat er steeds meer onderzoeken zijn die zich vragen stellen bij het specifiek belastingvoordeel waarbij men een fikse korting geeft op de winst die men behaalt," benadrukt Vanmeerhaeghe in "De Ochtend" op Radio 1. "Waarom? Omdat er geen direct economisch bewijs is dat dat leidt tot meer innovatie."

Steeds meer lidstaten geven een belastingvoordeel aan farmaceutische bedrijven, zogezegd om innovatie aan te moedigen, maar wij zien geen stijging in de innovatie.

Maaike Vanmeerhaeghe van Oxfam

Dat is volgens Vanmeerhaeghe ook een vaststelling van de Europese Commissie. "Steeds meer lidstaten geven een belastingvoordeel aan farmaceutische bedrijven, zogezegd om innovatie aan te moedigen, maar wij zien geen stijging in de innovatie. Wel in de belastingconcurrentie. Want steeds meer lidstaten voeren dat voordeel in, vaak ook onder druk van de farmaceutische sector. Die haalt vaak het argument van werkgelegenheid aan. Maar het probleem is natuurlijk dat je zo een race to the bottom krijgt, waardoor alle lidstaten een onder het grootst voordeel gaan aanbieden en de belastinginkomsten gaan ondermijnen."

Conclusie? Er zijn belastingvoordelen mogelijk, "maar we denken dat er andere belastingvoordelen zijn waarvan het meer bewezen is dat ze innovatie aanmoedigen," besluit Vanmeerhaeghe.

Beluister hier het interview uit "De Ochtend" op Radio 1:

Meest gelezen