Waarom zijn de Vlaamse ambtenaren zo boos op Homans?

Op 29 juni, kort voor het zomerreces dus, kondigde Vlaams minister van Bestuurszaken Liesbeth Homans een grote hervorming aan van het Vlaamse ambtenarenstatuut. Haar doel: de statuten van contractuele en statutaire ambtenaren zo veel mogelijk gelijktrekken. Dit plan, dat op 1 januari in voege moet treden, is daarin een eerste stevige stap.

De Vlaamse overheidsbonden waren een beetje in snelheid gepakt en verbaasd dat het plan zo stellig en eenzijdig werd aangekondigd. Niet alleen zijn ze het oneens met de inhoud van het plan, ze willen er ook véél meer overleg over.

Een van de belangrijke pijlers van de gelijkschakeling van de contractuele en vastbenoemde ambtenaren is de aanpassing van de ziekteverlofregeling voor de statutairen. Nu worden vastbenoemde ambtenaren volledig doorbetaald bij ziekte. In de toekomst zal het salaris van de ambtenaren maar 30 dagen worden doorbetaald, nadien vallen ze terug op 65 procent van het loon.

Het doel van die hervorming is, aldus Homans in juni, "een financiële stimulans inbouwen om het werk zo snel mogelijk te hervatten". "De praktijk toont aan dat wanneer mensen lang van hun werkplek wegblijven, de kans tot re-integratie sterk afneemt."

Verder wil Homans meer mogelijkheden om contractuelen aan te trekken. Vóór 2016 gebeurden aanwervingen bijna principieel statutair, maar de Vlaamse minister probeert dat langzaam maar zeker om te keren. Zo zullen er onder andere meer mogelijkheden komen om afwezige ambtenaren te vervangen door contractuelen.

Daarnaast maakt Homans het makkelijker om statutaire personeelsleden te ontslaan. Tot nu was het zo dat een statutaire ambtenaar werd ontslagen na twee negatieve evaluaties binnen drie jaar. Die periode wordt losgelaten: twee negatieve evaluaties in zijn hele loopbaan kunnen leiden tot een ontslag. De opzegvergoedingen worden ook gelijkgetrokken met die voor contractuelen.

De bonden zeggen in se niet echt een probleem te zien in het gelijkschakelen van contractuele en statutaire ambtenaren, maar begrijpen niet waarom statutairen dan hun voordelen verliezen. De bonden willen het andersom: dat contractuelen een beter statuut zouden krijgen.

Ze zijn het er hoegenaamd niet mee eens dat statutairen makkelijker zullen kunnen worden ontslagen. En ook de nieuwe ziekteverlofregeling is een grote doorn in het oog. Homans heeft een aantal uitzonderingen voorzien, onder meer voor arbeidsongevallen, beroepsziekten of ernstige ziekten zoals kanker of M.S. Maar burn-outs zitten bijvoorbeeld niet bij die uitzonderingen.

Algemeen storen de bonden zich ook aan de communicatie van Homans en haar kabinet. Ze zeggen voor het blok te zijn gezet en zouden al van Homans' raadgevers te horen hebben gekregen dat er geen onderhandelingsmarge is.

Jawel, op maandag 24 september starten de gesprekken. Maar de bonden vragen al de hele zomer een diepgaand gesprek met Homans over de hervormingsplannen. "Zodat we die onzin uit haar hoofd kunnen praten", klinkt het bij ACOD. 

De grote vrees bij de bonden is vooral dat wanneer de onderhandelingen maandag van start gaan, die ook binnen de vaste termijn van 30 dagen moeten zijn afgerond. De bonden zeggen daarvoor veel meer tijd nodig te hebben.

De vakbonden stellen dat zo'n extra gesprek op voorhand altijd is afgewimpeld, iets wat dan weer bij Homans wordt ontkend. De minister vindt het "onbegrijpelijk" dat er al maanden acties plaatsvinden nog voor er gepraat is.