Phara de Aguirre over haar "harde" interviewstijl: "Waarschijnlijk zal ik wel eens overdreven hebben"

Bijna een kwarteeuw is ze intussen in dienst bij de openbare omroep: Phara de Aguirre, de journalist met Baskische roots die tot voor kort "De zevende dag" presenteerde en eerder aan de slag was bij "Panorama" en "Koppen". Met "Phara" had ze 10 jaar geleden een eigen praatprogramma en tussendoor sprong ze in als anker bij "Het Journaal".

Toch kent het brede publiek haar vooral van "Terzake", het duidingsprogramma waarvoor ze in 1994 ging werken en dat ze tussen 1999 en 2006 presenteerde. "Ik was geweldig onder de indruk", vertelt ze in "Dank dat u bij ons was" over haar eerste stappen op de redactie. "Al die mensen naar wie je zo opkijkt, staan en zitten daar plots. Ze bewegen en ze spreken, ook tegen jou. Ik was dus vooral geïmponeerd, maar ik had ook heel veel goesting om de stiel te leren."

Op dat moment had de Aguirre vooral bewondering voor ervaren journalisten als Bavo Claes, Martine Tanghe en Dirk Sterckx en voor de ploeg van "Panorama". "Mijn gevoel was vooral: "Waw, ik sta hier tussen al die grote televisiesterren". Het lijkt misschien vreemd, maar ik was toen nog vrij verlegen. Al snel leerde ik dat het gewone mensen waren. De eerste weken kreeg ik les van Sterckx en Claes. Dat was niet vanuit de hoogte, maar heel collegiaal."

Het eerste nieuwsitem van de Aguirre dat op antenne verscheen, was eigenlijk een probeersel. "Ik mocht dubbellopen op de redactie en een beetje oefenen met beelden. Ik had iets gemaakt over een experiment met mensen die in een serre gingen leven om na te gaan hoe zelfbedruipend ze konden zijn. Ik toonde het aan Louis Van Dievel die toen eindredacteur was en hij zei dat we het zouden uitzenden. Ik dacht: "Oh nee, het is voor echt!"." 

"Als beginneling was ik 's morgens af en toe bang welk onderwerp ze mij die dag zouden geven. Je kan onmogelijk over alles goed geïnformeerd zijn. De wet van Leo Stoops heeft mij geholpen. Hij was eindredacteur en zei altijd dat we maar 3 vragen moesten stellen: "Wat is het probleem? Waar komt het vandaan? Wat gaat u eraan doen?". Met die 3 vragen kan je elk onderwerp behandelen. Ik geef ze nog vaak aan jonge mensen mee."

Dat de Aguirre in 1999 "Terzake" mocht gaan presenteren, kwam door de dioxinecrisis. Daarover bracht ze wekenlang verslag uit en dat was sterkhouder Walter Zinzen niet ontgaan. "Hij was ervan overtuigd dat ik "Terzake" kon presenteren en na de zomer mocht ik beginnen. Als eerste vrouw! Het is een van de plekken waar ik de eerste vrouw was, waar ik nog de eerste vrouw kon zijn."

"Ik mocht in de voetsporen treden van Walter Zinzen, Dirk Tieleman, Dirk Sterckx en Alain Coninx. Ik dacht dat ik even streng als die mannen moest zijn. Ik wou het even goed doen. Vandaar dat de eerste indruk die veel mensen van mij als interviewer hadden was dat ik streng en hard was omdat ik vooral politici moest interviewen. Waarschijnlijk zal ik wel eens overdreven hebben. Hard zijn om hard te zijn." 

"Gaandeweg voelde ik me zekerder en zocht ik mijn eigen stijl. Later kwam ik ook buiten en ging ik andere mensen interviewen. Ik kreeg vaak de reactie dat ik in het echt nog wel meeviel, maar een eerste indruk raak je nooit meer kwijt. Mensen blijven mij zien als die vieze van "Terzake", ook al presenteer ik het programma al 12 jaar niet meer."

Op 19 maart 2003 was alvast Hugo Coveliers (toen VLD) die mening toegedaan. Een dag eerder had de Aguirre hem via een straalverbinding de would-beburgemeester van Antwerpen genoemd en daar was hij bijzonder kwaad om. Dat maakte hij die avond onomwonden duidelijk in de studio van "Terzake" met flink wat verwijten aan haar adres (zie video onder).

"Coveliers moest komen van Karel De Gucht die toen voorzitter van de partij was. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om me op mijn plaats te zetten. Dat wist ik gelukkig al nog voor ik de studio inging. Ik had hem bij de make-up ontmoet en wist hoe boos hij was. Ik had dus nog even de tijd om na te denken over wat ik zou doen. Ik bleef gewoon kalm."

De Aguirre vergelijkt presenteren met autorijden. "Als je leert autorijden, is het moeilijk om op alles apart te letten: de weg, de pedalen, het stuur... Het moet een automatisme worden, maar dat kan je thuis niet oefenen voor de spiegel. Je moet het echt in de studio leren en gewoon worden."

"Ik weet dat Dirk Sterckx na een jaar presenteren zei dat mijn ogen nog niet blonken. Achteraf begreep ik wat hij bedoelde. Je ogen beginnen pas te blinken als je je helemaal op je gemak voelt. Bij mij duurde het een jaar of 2 vooraleer ik dacht: "Nu mag een lamp naar beneden vallen, ik red het wel"."

"Qua choreografie heb ik er nooit op gelet hoe andere ankers zaten, hingen of stonden. Het is een deel van mezelf. Ik buig bijvoorbeeld te vaak naar voren. De regieassistent zegt dan in mijn oortje "achteruit" omdat ik in beeld kom te zitten. Mijn neus is in "Terzake" heel vaak in beeld geweest."

Onpartijdigheid is een hoog goed in de journalistiek, zeker voor de Aguirre die vaak politici interviewt. "Je eigen politieke standpunten mogen je niet hinderen, maar je bent geen robot. Je bent een mens van vlees en bloed. Bij de voorbereiding van een interview moet je goed nadenken. Wat zou je vragen als je er heel anders over dacht? Naast standpunten heb je ook eigen interesses. Het ene onderwerp interesseert je meer dan het andere, maar in theorie moet je alle interviews kunnen doen."

De Aguirre heeft een Facebookprofiel en houdt daaraan vast. "Ik heb het aangemaakt om te weten wat mijn kinderen daarop deden. Ik was het meeste nieuwsgierig naar wat mijn jongste deed, maar die heeft mij ontvriend. Ik blijf ook op Facebook omdat ik voor Canvas een programma maak over vluchtelingen. De sociaalnetwerksite is mijn voornaamste communicatiemiddel met hen."

"Veel jonge mensen volgen het nieuws via Facebook. Euhm, het nieuws volgen via Facebook? Niet alleen echte nieuwskanalen posten daar nieuws en soms heeft het niet de bedoeling om te informeren, maar om te beïnvloeden. Ik hoop dat de heisa rond "fake news" tot gevolg zal hebben dat mensen weer met vertrouwen naar de VRT kijken. Het is niet onze bedoeling meningen te verkopen, maar te informeren. Daarom hoop ik dat mensen klassieke media meer gaan vertrouwen. Ben ik naïef dat te denken?"

"Ik ben blij dat ik heb mogen leren te presenteren in een tijd dat sociale media nog niet bestonden. Als mensen een mening hadden, moesten ze een brief of een e-mail sturen. Die kreeg ik dan met enige vertraging te lezen. Maar zoals nu tijdens een uitzending neergesabeld worden? Ik ben blij dat ik het zo niet heb moeten leren, dat ik de tijd heb gekregen om te leren en beter te worden."

Of ze het nu wil of niet: de Aguirre heeft een bekend gezicht en haar (voor)naam is uitgegroeid tot een merk. "Ik had zelf ooit een programma dat mijn naam droeg. Ik was daar geen voorstander van, maar de redactie wou het zo. Ik ben daar nog altijd tegen. Ik wil geen merk zijn, hoewel dat misschien vreemd klinkt. De persoonlijkheidscultus stoort me en bovendien is het weinig collegiaal omdat televisie maken groepswerk is."

"Ik heb nooit druk gevoeld om veel van mijn persoonlijkheid te laten zien. Integendeel: ik heb dat afgeschermd. Ik heb mijn kinderen een paar keer in een reportage getoond toen ze klein waren, dat zouden ze nu niet meer doen." Toen de Aguirre in 2006 borstkanker kreeg, communiceerde ze wel. "Je kan niet zomaar van televisie verdwijnen en niet vertellen wat aan de hand is."

"Ik hoop dat "Het Journaal" binnen 10 jaar nog zal bestaan. Tegenwoordig is overal nieuws te vinden, maar een journaal is een selectie. Ik voel dat ik dat zelf nodig heb omdat ik weet dat mensen voor mij een keuze gemaakt hebben tussen belangrijke en minder belangrijke dingen die de essentie van de dag samenvatten."

Ook vestimentair houdt De Aguirre enigszins haar hart vast voor de toekomst. "Op het moment dat je in de studio zit, denk je altijd dat je mooi bent gekleed. Als je dan 10 jaar later archiefbeelden ziet, denk je van: "Lieve help! Wat hebben ze mij daar aangetrokken!"."

"Voor het overige denk ik dat de essentie van journalistiek dezelfde zal blijven. Er is iets, ik moet het aan de mensen vertellen en ik moet dat op een manier doen zodat ze het goed begrijpen. De vorm verandert een beetje net als de mensen met wie je nieuws maakt en over wie het gaat, maar de basis blijft dezelfde."