Schilderkunst is mooier met muziek: in het MSK krijgen 10 schilderijen een soundtrack

Als we voor De grootmoeder (1914) staan, een portret van Gustave van de Woestyne, horen we de typische klanken van de Arabische toonladders. Het is een speels lied vol kwarttonen, gecomponeerd door Shalan Alhamwy, een Syriër. In het strenge, sobere maar gedetailleerde portret ziet hij toch een speelse vrouw. "Ik put ook uit de mooie herinneringen aan mijn eigen grootmoeder", zegt hij. 

In het stuk van Ehsan Yadollahi horen een weemoedige gitaarimprovisatie, terwijl we kijken naar een familieportret van Cornelis de Vos (circa 1630). Onwillekeurig valt een droefheid over het jonge gezin. De Iraanse doctoraatstudent, die Perzische luiten bespeelt, moest ook denken aan zijn familie. "Dit portret brengt gelukzalige herinneringen in mij naar boven, maar er is ook heimwee en gemis." 

Het idee om de schilderijen van het Gentse schonekunstenmuseum muzikaal te interpreteren, komt van een vindingrijke stagiair sociaal-cultureel werk. En via muziekhuis De Centrale, dat niet-westerse muziek promoot, werden Yadollahi en Alhamwy het museum ingestuurd met de opdracht om elk vijf werken te kiezen. "We wilden muzikanten met een andere achtergrond, om door hun ogen naar deze schilderijen te kijken", vertelt Nora De Wit van MSK. 

Van De kruisdraging van Jheronimus Bosch tot René Magrittes Perspectief II. Het balkon van Manet: "We kozen intuïtief, werken die toonden wat we zochten", vertelt Yadollahi. 

De Iraanse ingenieur werkt hier aan zijn doctoraat en is amateurmuzikant, Alhamwy was in Syrië violist bij de filharmonie. Na zijn vlucht voor de oorlog vond hij via het OCMW werk in De Centrale, hij geeft ook les en componeert. Waar Alhamwy de klassieke oosterse en westerse muzikale invloeden opzoekt, zijn de composities van Yadollahi experimenteler en universeler te noemen. 

Kunstwerken uit de westerse canon van oosterse muziek voorzien, is geen evidente keuze, vindt Alhamwy, al biedt die combinatie volgens een nieuw perspectief op de overbekende doeken en hebben de twee heren erop gelet niet al te exotisch uit de hoek te komen. "Tegelijk zie ik in de kunsten zo weinig verschillen tussen de beide culturen", legt Yadollahi uit. "Het lot, de dood, onze menselijkheid: iedereen is met dezelfde dingen bezig."

Allereerst wil het project de schilderijen nog beter tot hun recht doen komen. "De beleving is totaal anders", vindt Yilmaz Koçak van De Centrale. Daar kan Alhamwy zich in vinden: "De muziek onderlijnt in de kunstwerken een emotionaliteit die je niet altijd meteen ziet."

Amerikaanse onderzoekers ontdekten een paar jaar geleden dat de gemiddelde museumbezoeker nauwelijks een halve minuut naar een kunstwerk kijkt, inclusief het lezen van het infobordje. "Met de muziek erbij ben je geneigd om langer te blijven kijken", zegt De Wit. Yadollahi: "Ik put veel inspiratie uit de verhalen achter de schilderijen." 

Dankbare vertaling

Maar door oosterse muzikanten te vragen, hopen ze hier ook een meer divers publiek aan te spreken. Mensen die in muziek geïnteresseerd zijn, en vooral mensen van andere origine. 

De audiogidsen zijn alvast beschikbaar in vijf talen: Nederlands natuurlijk, maar ook Frans, Engels, Turks en Arabisch. "Redelijk uniek in een museum", klinkt het. Maar ook: "We organiseren rondleidingen voor blinden en slechtzienden. Ook dan is de muziek een dankbare vertaling van een kunstwerk."

Het project, dat MuSiKA gedoopt is, wordt deze zondag officieel afgetrapt met een concert, en de muzikale audiogidsen horen nu permanent bij het museum.  

MuSiKA, het concert: op 23/9 in De Centrale, Gent. decentrale.be en mskgent.be