Antwerps OCMW-voorzitter kritisch over praktijktesten discriminatie op huurmarkt: "Dit is electoraal geïnspireerd en politieke marketing"

De onderzoekers antwoordden op 943 advertenties voor huurwoningen in Antwerpen. Ze stuurden hetzelfde bericht in onberispelijk Nederlands, maar de ene keer ondertekend met een Maghrebijnse naam, de andere keer met een Vlaams klinkende naam. In 40 procent van de gevallen werd de persoon met de Vlaamse naam wél meteen uitgenodigd om de woning te bezichtigen, die met de Maghrebijnse naam niet. Het platform Praktijktesten Nu, het gelijkekansencentrum Unia en het Minderhedenforum vragen dat Antwerpen praktijktesten invoert, zoals die al bestaan in Gent.

Antwerps OCMW-voorzitter en schepen van Wonen Fons Duchateau (N-VA) wijst het voorstel van sp.a en Groen om praktijktesten in te voeren tegen discriminatie op de Antwerpse huurmarkt af. "Praktijktesten tonen een probleem aan, maar lossen het niet op. Ik geloof er echt niet in, het gaat niks veranderen. Je moet discriminatie aanpakken door te sensibiliseren", aldus Duchateau. 

Duchateau vindt de timing van het onderzoek ook geen toeval. "Dit is electoraal geïnspireerd. Het gaat om een professor die nauwe banden heeft met de PVDA. We zijn op minder dan drie weken voor de verkiezingen, het is duidelijk dat dit politieke marketing is en op voorhand werd doorgesproken met de linkse oppositie in Antwerpen."

 "Je kan racisme beter op een meer structurele manier aanpakken, zoals we bijvoorbeeld doen door meer diversiteit in het politiekorps te krijgen of door hoogopgeleide anderstalige nieuwkomers werkervaring te bieden bij de stad. Je moet proberen mensen uit de armoede te halen door ze te activeren, we doen er alles aan om daar bij te helpen. Zo wordt de kans dat je een woning krijgt ook veel groter."

Duchateau trekt in twijfel dat praktijktesten in Gent tot minder discriminatie zouden hebben geleid. "Het is niet omdat je een makelaar dwingt om iemand uit te nodigen, dat die persoon dan vervolgens ook de woning gaat krijgen", klinkt het. "Het probleem is dat eigenaars niet aan bepaalde mensen willen verhuren. Ze associëren ook vaak armoede met kleur. Gedegen onderzoek heeft trouwens al aangetoond dat bij wijze van spreken een Mohammed mét een job sneller een huurwoning zal vinden dan een Jan zonder job."

"Discriminatie tolereren we niet op het werk, in het onderwijs, op de woonmarkt, nergens." Dat zegt CD&V-vicepremier en Antwerps lijsttrekker Kris Peeters. "We gaan in Antwerpen voor stedelijke informatiecampagnes en een centraal meldpunt om discriminatie en racisme te melden. Er komen praktijktesten op de arbeids- en woonmarkt", zo kondigt hij nog aan.

"Voor ons is het kristalhelder: in het volgende bestuursakkoord moet de invoering van praktijktesten op de arbeids- en woonmarkt worden opgenomen", zegt Groen- lijsttrekker Wouter Van Besien.

Er is wel een belangrijk verschil: 30 procent van de makelaars discrimineerden, ten opzichte van 50 procent van de particuliere verhuurders. De 70 procent van de makelaars die niet discrimineren, ziet Groen naar eigen zeggen als partners. Op stedelijk niveau belooft Groen alvast praktijktesten als het zelf in het stadsbestuur geraakt na de komende gemeenteraadsverkiezingen. 

"Groen staat daar garant voor", zegt Van Besien. "Discriminatie op basis van afkomst, geslacht, leeftijd of handicap hoort niet thuis in Antwerpen. We moeten inzetten op gedragsverandering, maar hardleerse makelaars of verhuurders moeten worden aangepakt. Respect moet soms worden afgedwongen." 

Vlaams minister van Wonen en Gelijke Kansen Liesbeth Homans (N-VA) heeft kritiek op de conclusies die uit de studie getrokken worden. Dat 40 procent van de verhuurders "in de hoek" gezet worden van racisme en discriminatie is volgens Homans "grotesk". Ze noemt het ook "logisch" dat verhuurders kiezen voor huurders met een stabiel inkomen.

Net als haar partijgenoot en Antwerps OCMW-voorzitter Fons Duchateau (N-VA) heeft Vlaams minister Liesbeth Homans vragen bij de conclusies van het onderzoek. Op Twitter reageert de N-VA-minister geprikkeld. "Hier gaan we weer!", verzucht ze. "Racisme en discriminatie bestaan wel degelijk, maar 40 procent van de verhuurders in Antwerpen in die hoek zetten, is werkelijk grotesk!"

Volgens haar willen de verhuurders gewoon elke maand hun huur ontvangen. "Logisch toch? Kiezen voor een huurder met stabiel inkomen is geen racisme noch discriminatie!"

Staatssecretaris en Antwerps Open Vld-lijsttrekker Philippe De Backer zegt "geschokt" te zijn door de cijfers van de VUB-studie. "Het is opnieuw het bewijs dat we ons in de samenleving te veel schuldig maken aan hokjesdenken, in plaats van uit te gaan van de individuele mens", aldus De Backer, die het probleem stap voor stap wil aanpakken door eerst een studie te bestellen om de discriminatie in kaart te brengen en door een protocol af te sluiten met de sector. Die laatste kan "inzicht bieden in de geldende dynamieken en er samen met ons voor zorgen dat racisme en discriminatie er zoveel mogelijk uitgaan", stelt hij.

Pas als die sensibilisering niet zou werken en de studie zou uitwijzen dat praktijktesten aangewezen zijn, wil De Backer praktijktesten "op een professionele manier" invoeren. Daarnaast stelt hij voor om verhuurders beter te beschermen, aangezien zij nu vaak huurders kiezen op basis van een (vermoeden van) stabiel inkomen. "Als blijkt dat verhuurd vastgoed slecht behandeld wordt door de huurder, moet de verhuurder altijd sneller het contract met de huurder kunnen verbreken", zegt De Backer ook nog.

"Achter de cijfers spelen zich vandaag verhalen van wanhoop af. Moeilijk een goed dak boven je hoofd vinden omdat je achtergrond je parten speelt, heeft gevolgen. Zowel persoonlijk als voor de samenleving", zo reageert Unia. Op basis van de resultaten van eigen praktijktesten zal Antwerpen volgens het gelijkekansencentrum een gericht beleid kunnen voeren om het aantal gevallen van woondiscriminatie te doen dalen.

Het Minderhedenforum zegt niet verrast te zijn over de discriminatie. "Eerdere onderzoeken tonen immers een vergelijkbaar beeld op de lokale huurmarkt, al is de situatie in Antwerpen nog slechter", luidt het. "Maar liefst de helft van de particuliere verhuurders maakt zich in Antwerpen schuldig aan etnische discriminatie. Dat is gigantisch."

Ook het Minderhedenforum is voorstander van praktijktesten. "Stad Gent toont dat het kan en dat het werkt. Met behulp van structurele praktijktesten is discriminatie door makelaars er bijna met de helft gedaald (van 26 procent in 2015 tot 14 procent in 2017)", zo staat in een persbericht. "Ik roep alle nieuwe gemeentebesturen op om Gent te volgen."

"Reacties van politici volkomen misplaatst"
Het Platform Praktijktesten NU oordeelt dan weer dat Homans en Duchateau het probleem ten onrechte proberen te reframen als een armoedeprobleem. "Natuurlijk is het moeilijker om een woning te huren met een laag inkomen", zegt woordvoerster Sarah Scheepers. "Dit onderzoek toont echter net aan dat je inkomen niet eens ter zake doet als je een 'vreemde' naam hebt. Uit ons onderzoek blijkt dat personen met een migratieachtergrond al in de eerste fase van het zoekproces worden gediscrimineerd, nog voordat ze de verhuurder ooit hebben ontmoet of nog maar iets hebben kunnen zeggen over hun inkomen. De reacties van de bevoegde politici zijn dan ook volkomen misplaatst."

Scheepers wijst er voorts op dat niet alleen een verkeerde diagnose wordt gesteld. "Ook de remedies voor die foute diagnose falen. De Antwerpse OCMW-voorzitter ziet vooral heil in activering en armoedebestrijding. Hij vergeet ondertussen alleen dat mensen met een migratieachtergrond moeilijker aan werk geraken omwille van hardnekkige discriminatie op de arbeidsmarkt. Daarom vraagt het platform zowel om proactieve praktijktesten op de huurmarkt als op de arbeidsmarkt."